alampasis@gmail.com

Δευτέρα 25 Σεπτεμβρίου 2017

Προσοχή στις νομικές παγίδες που κρύβουν οι αποποιήσεις κληρονομιών - Προσοχή στο τυποποιημένο έγγραφο αποποίησης κληρονομίας που χορηγούν τα Ειρηνοδικεία ως «Δήλωση Αποποίησης Κληρονομιάς»


Την ώρα που το δημόσιο χρέος εκτιμάται στα 328 ευρώ, τα στοιχεία του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές των ιδιωτών δείχνουν ότι πλέον ξεπερνούν το ΑΕΠ! Σε ωρολογιακή βόμβα έτοιμη να σκάσει συμπαρασύροντας ολόκληρη την οικονομία εξελίσσονται τα χρέη των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων που συσσωρεύονται διαρκώς στα χρόνια της κρίσης. Ήδη, οι «κόκκινες» οφειλές στην εφορία, τα ασφαλιστικά ταμεία, τις τράπεζες και τις ΔΕΚΟ έχουν ξεπεράσει το ύψος του ΑΕΠ. Συγκεκριμένα, οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις των ιδιωτών ξεπερνούν τα 230 δισ. ευρώ, όταν το ΑΕΠ της χώρας προσδιορίζεται πλέον στα 176 δισ. ευρώ. Τα χρέη των πολιτών προς τράπεζες και δημόσιο έχουν πυροδοτήσει μια άνευ προηγουμένου έκρηξη των αποποιήσεων κατάχρεων κληρονομιών (Πρώτο Θέμα: «Απίστευτο: Στα 228 δισ. το ιδιωτικό χρέος των Ελλήνων»).

Πάνω από 150.000 είναι οι αιτήσεις αποποίησης κληρονομιών το 2017. Τα στοιχεία για τις αποποιήσεις κληρονομιάς που σόκαραν –ειδικούς και μη– «μιλούν» πλέον για μια νέα κατάσταση πραγμάτων στην ελληνική κοινωνία της κρίσης και της ύφεσης. Στην πραγματικότητα, έχουμε να κάνουμε με ένα συνεχώς αυξανόμενο κύμα πολιτών, που σπεύδει να «πετάξει» από πάνω του ακίνητα και χρέη προς τράπεζες και δημόσιο. Οι σχετικές αιτήσεις για αποποίηση έχουν αγγίξει το 2016 τις 54.000 (επίσημα στοιχεία του υπουργείου Δικαιοσύνης). Ωστόσο, οι αρμόδιες δικαστικές αρχές, που είναι τα ειρηνοδικεία, εκτιμούν ότι για φέτος ο αριθμός τους θα είναι έως και τριπλάσιος, από ό,τι φαίνεται με βάση τις αιτήσεις που έχουν ήδη υποβληθεί πριν καλά καλά κλείσει το πρώτο τρίμηνο του έτους (Καθημερινή, 26.03.2017).

Όμως σε εφιάλτη έχει μετατραπεί και η αποδοχή ακινήτων από κληρονομιά  και όταν η κληρονομιά δεν έχει χρέη, επειδή τα ακίνητα συνοδεύεται με φόρους και κυρίως με τον ΕΝΦΙΑ. Πλέον πολλοί φορολογούμενοι επιλέγουν να αποποιηθούν κληρονομιές για να γλιτώσουν από την εφορία. Στα ειρηνοδικεία όλης της χώρας καθημερινά εκατοντάδες άνθρωποι σπεύδουν να αποποιηθούν ακίνητα μικρής και μεγάλης αξίας που κληρονομούν από τους γονείς και τους συγγενείς τους. Οι φορολογούμενοι υπό το βάρος των φόρων των χρεών και των υποχρεώσεων που συνοδεύουν τις περιουσίες αποφασίζουν να προχωρήσουν σε αποποίηση των περιουσιών που κληρονομούν ακόμη και όταν οι περιουσίες δεν είναι  κατάχρεες.  Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους. Τα τελευταία χρόνια οι αποποιήσεις κληρονομιών αυξήθηκαν κατά περίπου 85% (newsbeast: Κατακόρυφη η αύξηση αποποίησης κληρονομιάς λόγω φόρων) .

Τα σημαντικότερα άρθρα στο Κληρονομικό Δίκαιο

Άρθρο 1813 (ΑΚ) - Πρώτη τάξη
Ως κληρονόμοι εξ αδιαθέτου στην πρώτη τάξη καλούνται οι κατιόντες του κληρονομουμένου. Ο πλησιέστερος απ' αυτούς αποκλείει τον απώτερο της ίδιας ρίζας. Στη θέση κατιόντος που δεν ζει κατά την επαγωγή υπεισέρχονται οι κατιόντες που μέσω αυτού συνδέονται με συγγένεια με τον κληρονομούμενο (διαδοχή κατά ρίζες). Τα τέκνα κληρονομούν κατ' ισομοιρία.

Άρθρο 1814 - Δεύτερη τάξη
Στη δεύτερη τάξη καλούνται μαζί οι γονείς του κληρονομουμένου, οι αδελφοί, καθώς και τέκνα και έγγονοι αδελφών που έχουν πεθάνει πριν απ' αυτόν. Οι γονείς και οι αδελφοί κληρονομούν κατ' ισομοιρία και τα τέκνα ή οι έγγονοι αδελφών που έχουν πεθάνει πριν από τον κληρονομούμενο κληρονομούν κατά ρίζες. Τα τέκνα αδελφού του κληρονομουμένου που έχει πεθάνει πριν απ' αυτόν αποκλείουν τους εγγόνους της ίδιας ρίζας.  [ερμηνεία: O νόμος καλεί ταυτόχρονα με τους γονείς όχι μόνο τους αδελφούς του κληρονομουμένου που επέζησαν αυτού, αλλά και τα τέκνα και τα εγγόνια αδελφών που προαποβίωσαν του κληρονομουμένου, όπως ο ίδιος λέγει. Έτσι, αν ζουν οι γονείς του κληρονομουμένου και ένας ανιψιός του (τέκνο του αδελφού που προαποβίωσε), η κληρονομία επάγεται και στους τρεις αυτούς. Μάλιστα, μολονότι ο νόμος αναφέρεται σε μόνη την προαποβίωση αδελφού, στην κληρονομία καλούνται επίσης τέκνα και εγγόνια αδελφών που εξέπεσαν της κληρονομίας λόγω αναξιότητας ή αποποίησης ή αποκλείστηκαν από την εξ αδιαθέτου διαδοχή. Εξάλλου, σύμφωνα με τη διάταξη, τα τέκνα και τα εγγόνια αδελφού που εξέπεσε της κληρονομίας κληρονομούν κατά ρίζες, στη θέση δηλ. αδελφού που εξέπεσε υπεισέρχονται τα τέκνα και τα εγγόνια που κατάγονται απ' αυτόν (Α. Γεωργιάδη – Μ. Σταθόπουλου 1814 ΑΚ)].

Άρθρο 1816 (ΑΚ) - Τρίτη τάξη
Στην τρίτη τάξη καλούνται οι παππούδες και οι γιαγιάδες του κληρονομουμένου και από τους κατιόντες τους τα τέκνα και οι έγγονοι. Αν κατά την επαγωγή ζουν οι παππούδες και οι γιαγιάδες και των δύο γραμμών, κληρονομούν μόνο αυτοί κατ' ισομοιρία.
Αν κατά την επαγωγή δεν ζει ο παππούς ή η γιαγιά από την πατρική ή τη μητρική γραμμή, στη θέση εκείνου που έχει πεθάνει υπεισέρχονται τα τέκνα και οι εγγονοί του. Αν δεν υπάρχουν τέκνα και έγγονοι, η μερίδα αυτού που έχει πεθάνει περιέρχεται στον παππού ή τη γιαγιά, της ίδιας γραμμής και, αν δεν υπάρχει, στα τέκνα και στους εγγόνους του. Αν κατά την επαγωγή δεν ζουν ο παππούς και η γιαγιά, είτε από την πατρική είτε από τη μητρική γραμμή και δεν υπάρχουν τέκνα και έγγονοι αυτών που έχουν πεθάνει, κληρονομούν μόνο ο παππούς ή η γιαγιά ή τα τέκνα και οι έγγονοί τους από την άλλη γραμμή.
Τα τέκνα κληρονομούν κατ' ισομοιρία και αποκλείουν τους εγγόνους της ίδιας ρίζας. Οι έγγονοι κληρονομούν κατά ρίζες. [ερμηνεία: Καταρχήν, αν δεν ζει ο παππούς ή η γιαγιά, εφόσον τα τέκνα ζουν, κληρονομούν μόνο αυτά κάτ' ισομοιρία αποκλείοντας τα εγγόνια. Όμως αν κάποιο από τα τέκνα εξέπεσε της κληρονομιάς, στη θέση του υπεισέρχονται τα τέκνα του (εγγόνια του παππού ή της γιαγιάς, πρώτα ξαδέρφια του κληρονομουμένου) (&3 εδ. β' • διαδοχή κατά ρίζες). Έκπτωση, καταρχήν, είναι, μεταξύ άλλων, η αποποίηση της κληρονομιάς. Τα εγγόνια κληρονομούν, επίσης, κάτ' ισομοιρία την μερίδα που ανήκει στον εκπεσόντα γονέα τους (αναλογία από τα άρθρα 1813 παρ. 3, 1816 παρ. 3 εδ. α'). Με έκπτωση ισοδυναμεί και ο γονέας που δεν ζει  - βλ. 1813 ΑΚ: "Στη θέση κατιόντος που δεν ζει κατά την επαγωγή υπεισέρχονται οι κατιόντες που μέσω αυτού συνδέονται με συγγένεια με τον κληρονομούμενο (διαδοχή κατά ρίζες)" (Α. Γεωργιάδη – Μ. Σταθόπουλου 1816 ΑΚ)].

Άρθρο 1823 (ΑΚ) - Προσαύξηση
Αν ο εξ αδιαθέτου κληρονόμος εξέπεσε πριν από την επαγωγή ή μετά την επαγωγή και από την αιτία αυτή αυξήθηκε η μερίδα άλλου εξ αδιαθέτου κληρονόμου, το μέρος κατά το οποίο επήλθε η αύξηση αυτή θεωρείται ιδιαίτερη κληρονομική μερίδα ως προς τις κληροδοσίες ή τον τρόπο που βαρύνουν τον κληρονόμο αυτόν ή εκείνον που εξέπεσε, καθώς και ως προς την υποχρέωση της συνεισφοράς. [Προσοχή: Η προσαύξηση λειτουργεί μέσα στην ίδια τάξη και ειδικότερα μέσα στην ίδια ρίζα.]

Άρθρο 1847 - Αποποίηση
Ο κληρονόμος μπορεί να αποποιηθεί την κληρονομία μέσα σε προθεσμία τεσσάρων μηνών που αρχίζει από τότε που έμαθε την επαγωγή και το λόγο της. Στην επαγωγή από διαθήκη η προθεσμία δεν αρχίζει πριν από τη δημοσίευση της διαθήκης. Η προθεσμία αναστέλλεται από τους ίδιους λόγους που αναστέλλεται και η παραγραφή. [Ερμηνεία της διατύπωσης «…που αρχίζει από τότε που έμαθε την επαγωγή και το λόγο της»: Η «γνώση περί της επαγωγής» είναι ο θάνατος και «του λόγου αυτής» η συγγενική σχέση του κληρονόμου με τον αποβιώσαντα, αφετέρου η επακολουθήσασα αποποίηση δικαιούχου στον οποίο επήχθη η κληρονομική μερίδα. Περαιτέρω, εάν κληρονόμος αποποιηθεί νομίμως και εμπροθέσμως την επαχθείσα σ` αυτόν κληρονομία, η προθεσμία της  αποποίησης της κληρονομίας στη μερίδα εκείνου που αποποιήθηκε δεν αρχίζει από τη γνώση του θανάτου του κληρονομουμένου, αλλά από τη γνώση της αποποίησης, διότι στην περίπτωση αυτήν η επαγωγή της κληρονομίας συνδέεται με γεγονότα μεταγενέστερα του θανάτου του κληρονομουμένου (αποποίηση), τα οποία ως συμπληρωματικά της επαγωγής πρέπει να γνωρίζει ο καλούμενος στην κληρονομία.]

Άρθρο 1848 - Δήλωση αποποίησης
Η αποποίηση γίνεται με δήλωση στο γραμματέα του δικαστηρίου της κληρονομίας. Για αποποίηση που γίνεται με αντιπρόσωπο απαιτείται ειδική πληρεξουσιότητα με συμβολαιογραφικό έγγραφο.

Άρθρο 1850
Η αποποίηση είναι άκυρη, αν γίνει μετά την πάροδο της προθεσμίας για αποποίηση. Αν περάσει η προθεσμία, η κληρονομία θεωρείται ότι έχει γίνει αποδεκτή.
Άρθρο 1851 - Αποποίηση χωρίς επαγωγή
Η αποδοχή ή η αποποίηση της κληρονομίας είναι άκυρη, αν έγινε πριν από την επαγωγή ή από πλάνη ως προς το λόγο της επαγωγής. Επίσης είναι άκυρη, αν έγινε υπό αίρεση ή προθεσμία ή για μέρος της κληρονομίας.

Άρθρο 1856 - Συνέπειες της αποποίησης
Αν ο κληρονόμος αποποιηθεί την κληρονομία, η επαγωγή προς εκείνον που αποποιήθηκε θεωρείται ότι δεν έγινε. Η κληρονομία επάγεται σ' εκείνον που θα είχε κληθεί, αν εκείνος που αποποιήθηκε δεν ζούσε κατά το θάνατο του κληρονομουμένου. Η επαγωγή θεωρείται ότι έγινε κατά το θάνατο του κληρονομουμένου. [ερμηνεία: Όταν χωρεί νομότυπη και εμπρόθεσμη δήλωση αποποίησης κληρονομίας η επαγωγή προς τον αποποιηθέντα αναιρείται αναδρομικά και εξ αρχής, η δε προς αυτόν επαχθείσα κληρονομιά του αποβιώσαντος και η επαγωγή της θεωρείται ως μη γενομένη. Με τον τρόπο αυτόν αυτός δεν καθίσταται κληρονόμος του
Αποβιώσαντος (213/2006 ΕΦ ΘΡΑΚ).]

1. Όχι στις γενικές αποποιήσεις

Η αποποίηση δεν δύναται να είναι γενική. Η αποποίηση πρέπει να αφορά  συγκεκριμένη επαγωγή, να μην είναι δηλαδή γενική (Βλ. Γεωργιάδη Απόστολου, Κληρονομικό Δίκαιο, Εκδόσεις Σάκκουλα 2010, § 39, σελ 661, βλ. ενδεικτικά και 5721/2013 ΜΠρΠειραιά εδώ). Διατυπώσεις όπως, «Αποποίηση ως προς κάθε λόγο επαγωγής, καθώς και ως προς κάθε κατά προσαύξηση μερίδα της κληρονομίας του τάδε» είναι νομικά προβληματικές. 

2. Προσοχή στην κατά προσαύξηση μερίδα η οποία επιδέχεται ΙΔΙΑΊΤΕΡΗ ΑΠΟΠΟΊΗΣΗ. Η δήλωση της αποποίησης πρέπει να διαλαμβάνει ΚΑΙ την  κατά προσαύξηση μερίδα.

Κατά το άρθρο 1823 ΑΚ, προσαύξηση είναι η αυτοδίκαιη αύξηση της κληρονομικής μερίδας του κληρονόμου κατά την κληρονομική μερίδα συγκληρονόμου που εξέπεσε πριν από την επαγωγή ή μετά από αυτήν. Προϋποθέσεις προσαύξησης στην εξ αδιαθέτου διαδοχή είναι: α) έκπτωση, πριν ή μετά την επαγωγή, ενός εκ των περισσοτέρων εξ αδιαθέτου κληρονόμων που καλούνται στην ίδια τάξη. Έκπτωση πριν από την επαγωγή υπάρχει, εάν εκείνος, ο οποίος θα καλούνταν ως εξ αδιαθέτου κληρονόμος, δεν κατέστη κληρονόμος, διότι προαποβίωσε του κληρονομουμένου ή αποκληρώθηκε από αυτόν ενώ έκπτωση μετά την επαγωγή υπάρχει εάν ο κληθείς ως εξ αδιαθέτου κληρονόμος δεν κατέστη κληρονόμος, διότι αποποιήθηκε την κληρονομία ή κηρύχθηκε ανάξιος προς το κληρονομείν, β) ο κληρονόμος που εξέπεσε, εφόσον καλείται στις τρεις πρώτες τάξεις, να μην έχει κατιόντες, γιατί τότε αντί για προσαύξηση θα έχουμε διαδοχή βαθμών και γ) ο κληρονόμος που ωφελείται από την προσαύξηση να έχει κληθεί ως κληρονόμος, έχοντας δικό του κληρονομικό δικαίωμα, ανεξάρτητο από το δικαίωμα εκείνου που εξέπεσε.

Έτσι, με βάση τα ανωτέρω, σε περίπτωση ύπαρξης περισσοτέρων κληρονόμων της ΊΔΙΑΣ τάξης, που ΔΕΝ έχουν δικούς τους κατιόντες καθώς και του συζύγου που συντρέχει με αυτούς, εκπέσει ένας εξ αυτών, η μερίδα του προσαυξάνει τις μερίδες των λοιπών που έχουν κληθεί στην κληρονομία, πλην αυτής του συζύγου, που είναι ορισμένη σε πάγιο ποσοστό. Η κατά τα ανωτέρω προσαύξηση είναι αποτέλεσμα της νομικής έννοιας του κληρονόμου ως καθολικού διαδόχου του κληρονομουμένου. Η ως άνω προσαύξηση αποτελεί επέκταση της αρχικής επαγωγής και δεν σημαίνει νέα επαγωγή. Έτσι η αρχική επαγωγή θεωρείται εξ υπαρχής περιλαμβάνουσα και την κατά προσαύξηση μερίδα κατά τρόπο ώστε η προσαύξηση να λογίζεται ότι έχει χωρήσει από του θανάτου του κληρονομουμένου.

Επελθούσης, ακολούθως, της προσαύξησης ο υπέρ ού αύτη μπορεί να αποποιηθεί την κατά προσαύξηση μερίδα καίτοι αποδέχθηκε την αρχική, ή αντίστροφα μπορεί να αποδεχθεί την κατά προσαύξηση μολονότι αποποιήθηκε την αρχική, διότι η κατά προσαύξηση μερίδα αποτελεί ιδιαίτερη και αυτοτελή μερίδα (ΕφΑθ 1048/1976 ΝοΒ 24.804 και ως προς το ότι η κατά προσαύξηση μερίδα αποτελεί ιδιαίτερη μερίδα βλ. και Παπαντωνίου, ό.π., παρ. 101 σελ. 368).

Από τα παραπάνω συνάγεται ότι ο εξ αδιαθέτου κληρονόμος, στον οποίο επάγεται ΚΑΙ η κληρονομική μερίδα συγκληρονόμου του που αποποιήθηκε αυτή, μπορεί να αποδεχθεί τη δική του κληρονομική μερίδα και να αποποιηθεί την επαχθείσα σ` αυτόν λόγω αποποιήσεως συγκληρονόμου ή και αντίστροφα, η δε τετράμηνη προθεσμία αποποίησης αρχίζει από ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΥΣ χρόνους, ως εξής: Κατά την ημερομηνία που ο συγκληρονόμος του αποποιήθηκε την κληρονομική του μερίδα, ξεκινά η ΝΕΑ προθεσμία των τεσσάρων μηνών προς αποποίηση επαχθείσας σ` αυτόν κληρονομικής μερίδας λόγω αποποιήσεως συγκληρονόμου του, ήτοι αναφορικά με το ποσοστό του συγκληρονόμου του που προσαυξάνει την κληρονομική του μερίδα, εφόσον πρόκειται για ιδιαίτερες κληρονομικές μερίδες.

Ίδια και η 1087/2011 ΑΠ: Η κατά προσαύξηση μερίδα συνιστά ιδιαίτερη κληρονομική μερίδα, έχει αυτοτέλεια σε σχέση με την αρχική μερίδα του ωφελουμένου, με βασική συνέπεια, η κατά προσαύξηση κληρονομική μερίδα να επιδέχεται ΙΔΙΑΊΤΕΡΗ αποποίηση, συνεπώς η αποποίηση της αρχικής μερίδας, ΔΕΝ ενεργεί και γι'αυτή (κατά προσαύξηση) και επομένως ο ωφελούμενος παραμένει κληρονόμος του συγγενούς του γι'αυτό το ποσοστό της κατά προσαύξηση μερίδος του (βλ. 1087/2011 ΑΠ, εδώ )

ΠΡΟΣΟΧΗ: Αν έχει χωρήσει αποποίηση της κληρονομίας, ήτοι έκπτωση μετά την επαγωγή κάποιου από τους κληρονόμους, τότε ΔΕΝ χωρεί προσαύξηση ως προς αυτόν, καθόσον δεν απέκτησε δικό του κληρονομικό δικαίωμα. Ο δικαιούχος που αποποιήθηκε την κληρονομιά ΔΕΝ κατέστη ουδέποτε κληρονόμος, καθόσον δυνάμει της δηλώσεως αποποίησης αναιρέθηκε αναδρομικά και από την αρχή η επαχθείσα προς αυτόν κληρονομία και η προς αυτόν σχετική επαγωγή θεωρείται ως μη γενομένη, ούτε άλλωστε μπορεί να γίνει λόγος για προσαύξηση μερίδας ως προς  αυτόν από τυχόν αποποίηση συγκληρονόμου του, αφού προϋπόθεση αυτής (προσαύξησης) είναι να έχει καταστεί αυτός κληρονόμος εξ οιουδήποτε λόγου (39/2004 ΠΠΡ ΟΡΕΣΤ).

3. Προσοχή στις αποποιήσεις όταν οι γονείς (νόμιμοι αντιπρόσωποι ανηλίκου) υποβάλουν στο δικαστήριο αίτηση να τους δοθεί η άδεια για αποποίηση

Η προθεσμία της αποποίησης τρέχει, εφόσον ο νόμος δεν διακρίνει, ΚΑΙ κατά προσώπων ανίκανων προς δικαιοπραξία (π.χ. ανήλικα). Ειδικότερα ως προς τον ανήλικο, η κληρονομία που του επάγεται θεωρείται ότι γίνεται αποδεκτή πάντοτε με το ευεργέτημα της απογραφής (άρθρο 1572 ΑΚ) και η αποποίηση υπόκειται στις διατυπώσεις του άρθρου 1625 ΑΚ. Τα γεγονότα της γνώσης της επαγωγής και του λόγου αυτής ερευνώνται αν συντρέχουν στο πρόσωπο του εκπροσωπούντος τον ανίκανο (γονέα/γονείς). Περαιτέρω, η προθεσμία αποποίησης προκειμένου για ανήλικο κληρονόμο αναστέλλεται για όσους λόγους και η παραγραφή (άρθρο 255 επ. ΑΚ), μεταξύ των οποίων και η διάταξη του άρθρου 257 παρ. 2 ΑΚ, η οποία όμως είναι τεσσάρων μηνών. Έτσι, γίνεται δεκτό ότι αποτελεί λόγο ανώτερης βίας, που αναστέλλει τη συμπλήρωση της προθεσμίας, ο χρόνος από τότε που ο νόμιμος αντιπρόσωπος υπέβαλε στο δικαστήριο την αίτηση να του δοθεί η άδεια για αποποίηση, μέχρι να εκδοθεί σχετική προς τούτο οριστική απόφαση, αφού άλλως δεν είναι δυνατή η αποποίηση της επαχθείσης στον ανήλικο κληρονομίας από το νόμιμο αντιπρόσωπο αυτού (ΑΠ 493/2003 ό.π.).

4. Προσοχή στην τελευταία γραμμή άμυνας όταν η αποποίηση (α) δεν έγινε από πληρεξούσιο δικηγόρο και (β) δεν έγινε σωστά λόγω άγνοιας ή εσφαλμένης γνώσης των σχετικών νομικών ρυθμίσεων, οπότε Τράπεζες και Δημόσιο προβάλουν αξιώσεις ως δανειστές της κληρονομίας. Άσκηση αρνητικής αναγνωριστικής αγωγής με την οποία ο ενάγων ζητεί να αναγνωριστεί ότι  δεν απέκτησε την ιδιότητα του κληρονόμου του αποβιώσαντος

Για την επαγωγή και του λόγου της, απαιτείται θετική γνώση και δεν αρκεί η υπαίτια άγνοια, έστω και αν οφείλεται σε αμέλεια του κληρονόμου ή του νομίμου αντιπροσώπου αυτού. Εξάλλου, η πλάνη του κληρονόμου ως προς το εναρκτήριο γεγονός της προθεσμίας αποποίησης (την επαγωγή και το λόγο της) αποτρέπει την έναρξη της ως άνω τετράμηνης προθεσμίας. Έτσι, η προθεσμία αποποίησης δεν αρχίζει όταν η από τον κληρονόμο (ή νόμιμο εκπρόσωπο αυτού, στην περίπτωση ανίκανου κληρονόμου) μη γνώση της προς αυτόν επαγωγής και του λόγου της οφείλεται σε άγνοια ή εσφαλμένη γνώση νομικών ρυθμίσεων για την αποδοχή της κληρονομίας (ΟλΑΠ 3/1989 ΕλλΔνη 30.751, ΑΠ 493/2003, αδημοσίευτη σε νομικά περιοδικά, Γεωργιάδη -Σταθόπουλου, ΕρμΑΚ, έκδ. 1996, άρθρο 1847- 1848, αριθμ. 11,17, Παπαντωνίου, Κληρονομικό Δίκαιο, έκδ. 1989, σελ. 73).

5. Η τελευταία γραμμή άμυνας αν έχασες την προθεσμία αποποίησης της κληρονομίας, οπότε Τράπεζες και Δημόσιο προβάλουν αξιώσεις ως δανειστές της κληρονομίας. Η αγωγή προς ακύρωση της αποδοχής της κληρονομίας με αίτημα να ακυρωθεί λόγω πλάνης η εκ μέρους του κληρονόμου πλασματική αποδοχή

Από τον συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 1847 παρ. 1 εδ. α', 1850 εδ. β', 1857, 140 και 141 ΑΚ προκύπτει ότι η αποδοχή της κληρονομίας που συνάγεται από την παραμέληση της προθεσμίας αποποίησης της κληρονομίας μπορεί να προσβληθεί από τον κληρονόμο λόγω πλάνης, όταν η αποδοχή που συνάγεται με τον τρόπο αυτό κατά πλάσμα του νόμου, δεν συμφωνεί με την βούλησή του, όταν αυτή αναφέρεται σε σημείο τόσο σπουδαίο για την αποδοχή της κληρονομίας, ώστε αν ο κληρονόμος γνωρίζει την αληθινή κατάσταση, ως προς το σημείο αυτό, δεν θα άφηνε να παρέλθει άπρακτη η προθεσμία αποποίησης. Η εσφαλμένη δε γνώση ή άγνοια που δημιουργεί τη μεταξύ της βουλήσεως και δηλώσεως διάσταση, η οποία όταν είναι ουσιώδης θεμελιώνει δικαίωμα προσβολής της δηλώσεως λόγω πλάνης, μπορεί να οφείλεται σε άγνοια ή εσφαλμένη γνώση των νομικών διατάξεων για την αποδοχή της κληρονομίας. Υπάρχει δε πλάνη περί το δίκαιο της αποδοχής της κληρονομίας και όταν ο κληρονόμος τελεί σε άγνοια που ανάγεται α) στο σύστημα της κτήσεως της κληρονομίας κατά τον ΑΚ που επέρχεται αμέσως μετά το θάνατο του κληρονομούμενου οπότε η προθεσμία του άρθρου 1847 ΑΚ δεν αρχίζει γιατί η άγνοια αποκλείει την γνώση της επαγωγής της κληρονομίας και β) σε άγνοια μόνο της υπάρξεως της προθεσμίας του άρθρου 1847 ΑΚ προς αποποίηση ή της κατά το άρθρο 1850 ΑΚ νομικής σημασίας της παρόδου της προθεσμίας αυτής άπρακτης (Ολ.ΑΠ 3/1989, ΑΠ 858/90). Έτσι ο κληρονόμος κατά την άνω διάταξη 1847 παρ.1 εδ α' ΑΚ μπορεί να αποποιηθεί την κληρονομία μέσα σε προθεσμία τεσσάρων μηνών, που αρχίζει από τότε που έμαθε την επαγωγή και το λόγο της. Τέλος η αγωγή προς ακύρωση της αποδοχής της κληρονομίας και η αντίστοιχη ένσταση είναι δυνατό να στραφεί και κατά του δανειστού της κληρονομίας (ΑΠ 1211/2010, ΑΠ 338/04, ΑΠ 426/02).

[Δημοσιεύω την 39/2004 ΠΠΡ ΟΡΕΣΤ με την οποία κρίθηκαν τα τραγικά λάθη μιας μητέρας η οποία ενήργησε ως πρόσωπο που εκπροσώπησε την ανίκανη - ανήλικη κληρονόμο κόρη της. Τα τραγικά λάθη της μητέρας οδήγησαν στην(ολόσωστη) κρίση του Δικαστηρίου σύμφωνα με την οποία η ανήλικη κατέστη μοναδική κληρονόμος του αποβιώσαντος πατρός της, ο οποίος εγγυήθηκε σε σύμβαση πιστώσεως ανοικτού λογαριασμού ύψους 200.000 ευρώ με την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου για βιοτεχνικό δάνειο, καθιστώντας έτσι την ανήλικη, κληρονόμο χρέους ύψους 200.000 ευρώ έναντι του Δημοσίου. Την αρτιότατη νομικά 39/2004 ΠΠΡ ΟΡΕΣΤ η οποία εξαντλεί πλήρως θεωρία και νομολογία αποσαφηνίζοντας κρίσιμα ζητήματα του κληρονομικού, δημοσιεύω εδώ. Δημοσιεύω επίσης την 213/2006 ΕΦ ΘΡΑΚ εδώ, η οποία εκδόθηκε κατόπιν έφεσης που ασκήθηκε κατά της 39/2004 ΠΠΡ ΟΡΕΣΤ, με την οποία οι Δικαστές του Εφετείου Θράκης, επιδεικνύοντας νομικό μεγαλείο ψυχής διέσωσαν την ανήλικη από την καταστροφή στην οποία η αμελής μητέρα της οδήγησε, αποδεικνύοντας στην πράξη ότι, το νόμιμο δεν είναι πάντοτε και ηθικό.]
   
6. ΔΉΛΩΣΗ ΑΠΟΠΟΊΗΣΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΆΣ ΟΠΩΣ ΠΡΈΠΕΙ ΝΟΜΙΚΆ ΝΑ ΕΊΝΑΙ, ΔΗΜΟΣΙΕΎΩ ΕΔΏ

Προσοχή λοιπόν στις παγίδες που κρύβουν οι αποποιήσεις κληρονομιών. Ιδίως προσοχή στην κατά προσαύξηση μερίδα, η οποία επιδέχεται ιδιαίτερη αποποίηση, άρα η δήλωση της αποποίησης πρέπει να διαλαμβάνει και την  κατά προσαύξηση μερίδα. Προσοχή στο τυποποιημένο έγγραφο αποποίησης κληρονομίας που χορηγούν τα Ειρηνοδικεία ως «Δήλωση Αποποίησης Κληρονομιάς», το οποίο αναφέρεται σε γενική μόνο αποποίηση και σε καμιά περίπτωση δεν καλύπτει πλήρως τον αποποιούμενο, ιδίως όταν προκύπτει  κατά προσαύξηση μερίδα.