Οδηγός επιβίωσης των bloggers

Η ανωνυμία των bloggers και το έγκλημα της συκοφαντικής δυσφήμησης. Το ατιμώρητο «του δημοσιογραφειν» με τη σφραγίδα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΔΑ) ακόμα και όταν η κριτική είναι συκοφαντική για τον κρινόμενο (ατιμώρητο υπό ελάχιστες προϋποθέσεις).

 

Οδηγός επιβίωσης των bloggers

Το post περιλαμβάνει πέντε ενότητες:

1. Γιατί οι bloggers «κρύβονται» πίσω από την ανωνυμία τους? Τι φοβούνται και δε βγαίνουν με το όνομά τους?

2. Ποιες οι πιθανές συνέπειες αν ο blogger βγει και bologga-ρει με το όνομά του, ή αν το όνομά του αποκαλυφθεί από τις Αρχές.

3. Πότε και πως αποκαλύπτονται τα στοιχεία του blogger. Άρση του απορρήτου των επικοινωνιών του blogger.

4. Σύνοψη της πρόσφατης νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΔΑ) που κατατείνει στο ατιμώρητο «του δημοσιογραφειν» ακόμα και όταν η κριτική είναι συκοφαντική για τον κρινόμενο.

5. Οι προϋποθέσεις και η διαδικασία δικαίωσης του blogger αν αυτός καταδικασθεί από ελληνικό δικαστήριο.

1. Γιατί οι bloggers «κρύβονται» πίσω από την ανωνυμία τους? Τι φοβούνται και δε βγαίνουν με το όνομά τους?

Αυτονόητο είναι , ότι φοβούνται τις έννομες συνέπειες που ανακύπτουν από την τυχόν τέλεση των εγκλημάτων της απλής δυσφήμισης , της συκοφαντικής δυσφήμισης και της εξύβρισης δια του τύπου.

Κατ αρχήν θα πρέπει να διευκρινισθεί αν τα blogs υπάγονται στις διατάξεις περί τύπου ή όχι.

Θα αναρωτηθεί εδώ ο αναγνώστης, γιατί είναι τόσο σημαντικό το αν τα blogs συνιστούν ή όχι Τύπο. Η απάντηση είναι ότι από αυτό, εξαρτάται το χρηματικό ποσό που θα υποχρεωθεί ο blogger να πληρώσει αν ασκηθεί εναντίον του αγωγή και υπάρξει επ’ αυτής καταδικαστική απόφαση για προσβολή της προσωπικότητας , συκοφαντική δυσφήμιση ή εξύβριση του θιγόμενου από το blog.

Σε μια προσπάθεια για την περαιτέρω διερεύνηση του νομικού αυτού ζητήματος , επισημαίνω κατ αρχήν , ότι επί του θέματος υπάρχει διχογνωμία… Κατά μια άποψη το δημοσίευμα στο internet συνιστά Τύπο (έτσι έκρινε πρόσφατα το Πολυμελές Πρωτοδικείο Πειραιά με την υπ’ αριθμ. 27/2009 απόφασή του…..) . Κατ άλλη άποψη, δεν συνιστά τύπο (έτσι έκρινε ο Άρειος Πάγος με την υπ’ αριθμ. 1752/2007 απόφαση…..). Υποστηρίζεται και μια τρίτη άποψη, σύμφωνα με την οποία το δημοσίευμα στο internet συνιστά Τύπο και υπό την έννοια της ραδιοφωνίας και τηλεόρασης (τούτο αφήνει να διαφανεί η 27/2009 απόφασή του ΠΠΠ και με βάση αυτή την άποψη , ασκούνται και ορισμένες αγωγές ,π.χ βλ. αγωγή νομάρχη κατά υπαλλήλου αιτούμενος με αυτή αναλογική εφαρμογή του νόμου, παραλληλίζοντας τo blog με "ραδιοφωνικό σταθμό με δικτύωση σε περισσότερους νομούς»…).

Κατά το δεύτερο εδάφιο της παρ. 10 του άρθρου 4 του Ν. 2328/1995 (ΦΕΚ Α`159……), τα ελάχιστα χρηματικά ποσά αποζημίωσης που υποχρεούνται τα ΜΜΕ σε περίπτωση καταδικαστικής απόφασης να καταβάλλουν , είναι:

για τον Τύπο

30.000 ευρώ για ημερήσιες εφημερίδες Αθηνών και Θεσσαλονίκης καθώς και για τα περιοδικά που κυκλοφορούν μέσω των πρακτορείων εφημερίδων,

6.000 ευρώ για τις άλλες εφημερίδες και περιοδικά και

για τη ραδιοφωνία και τηλεόραση

300.000 ευρώ για τηλεοπτικές εκπομπές σταθμών εθνικής εμβέλειας,

90.000 ευρώ για σταθμούς τοπικής περιφερειακής εμβέλειας,

150.000 ευρώ για ραδιοφωνικούς σταθμούς με δικτύωση σε περισσότερους νομούς, και

60.000 ευρώ για ραδιοφωνικούς σταθμούς που δεν διαθέτουν δικτύωση.

--Αν λοιπόν υιοθετηθεί η νομολογιακή άποψη σύμφωνα με την οποία το δημοσίευμα στο internet συνιστά έντυπο Τύπο, εφόσον η αγωγή κατά του blogger γινόταν δεκτή , το ελάχιστο ποσό που το δικαστήριο θα τον υποχρέωνε να καταβάλει , θα μπορούσε να είναι το ποσό των 30.000 ή 6.000 ευρώ.

--Αν υιοθετηθεί η νομολογιακή άποψη σύμφωνα με την οποία το δημοσίευμα στο internet συνιστά ραδιοφωνία και τηλεόραση, εφόσον η αγωγή κατά του blogger γινόταν δεκτή , το ελάχιστο ποσό που το δικαστήριο θα τον υποχρέωνε να καταβάλει , θα μπορούσε να είναι το ποσό των 300.000 , 90.000 , 150.000, ή 60.000 ευρώ (για παράδειγμα , ο νομάρχης ζητά με την αγωγή του να του καταβληθεί το ποσό των 150.000, παραλληλίζοντας προφανώς τo blog με "ραδιοφωνικό σταθμό με δικτύωση σε περισσότερους νομούς").

--Αν υιοθετηθεί η νομολογιακή άποψη σύμφωνα με την οποία το δημοσίευμα στο internet δεν συνιστά ούτε τύπο ούτε ραδιοφωνία και τηλεόραση , δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις του ως άνω νόμου . Σε αυτή την περίπτωση , εφόσον η αγωγή κατά του blogger γίνει δεκτή ο δικαστής κρίνει εκτός των τιθέμενων από τη διάταξη του ως άνω νόμου ορίων.

Κατά την άποψή μου τα blogs (με τη σημερινή τους μορφή) υπάγονται στις διατάξεις περί έντυπου Τύπου και μόνον (ακριβώς δηλαδή όπως οι εφημερίδες, τα περιοδικά , όχι όμως της ραδιοφωνίας και τηλεόρασης). Δεδομένου ότι οι ιστοσελίδες και τα blogs, περιέχουν κείμενα και οπτικοακουστικό υλικό που παράγονται με ένα συνδυασμό μηχανικής και ηλεκτρονικής διαδικασίας και προορίζονται για διάδοση μέσω του διαδικτύου και κάθε ανάκληση του υλικού αυτού από τον χρήστη συνιστά αντίτυπο , γίνεται φανερό ότι το υλικό αυτό που διακινείται μέσω του διαδικτύου συνιστά τύπο. Τούτο ρητά αναφέρει και ο ν. 3021/2002 (άρθρο 1 παρ. 1 δ) σύμφωνα με το οποίο «Eπιχείρηση Μέσων Ενημέρωσης» είναι και αυτή που «έχει ως έχει ως δραστηριότητα (αποκλειστική ή μη) την παροχή μέσω του διαδικτύου υπηρεσιών οπτικοακουστικού περιεχομένου, εφόσον το περιεχόμενο αυτό έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και ειδικότερα περιλαμβάνει, κατά το πρότυπο των έντυπων εφημερίδων, ειδήσεις για πολιτικό ή κοινωνικό ή οικονομικό ή πολιτιστικό ή αθλητικό γεγονότα και εκδηλώσεις, καθώς και άρθρα, σχόλια, συνεντεύξεις ή συζητήσεις για τα θέματα αυτά».

Έχουμε επομένως για τα ενημερωτικά ιδίως blogs ηλεκτρονικό τύπο , ο οποίος προσλαμβάνει τη μορφή της ηλεκτρονικής έκδοσης που υπάρχει μόνο σε ηλεκτρονική μορφή.

Οι ίδιες ακριβώς συνταγματικές εγγυήσεις που ισχύουν για το παραδοσιακό δημοσιογραφικό επάγγελμα (και τον παραδοσιακό έντυπο Τύπο) δηλαδή η ελευθερία του δημοσιογράφου να επιλέγει και να παρουσιάζει την ύλη του, το δικαίωμα στην ανωνυμία, το δημοσιογραφικό απόρρητο, η απαγόρευση της λογοκρισίας , ομοίως ισχύουν και για τα blogs. Κατ επέκταση , τα εγκλήματα που τελούνται δια των blogs υπάγονται στις διατάξεις των τελούμενων δια του τύπου εγκλημάτων.

Συγκλίνει εν προκειμένω η άποψή μου με την άποψη του καθηγητή Ι. Κ. Καρακωστα σύμφωνα με την οποία: «Σήμερα κρατεί σε μας ο ορισμός ότι έντυπο είναι κάθε κείμενο, κάθε όχι απλώς διακοσμητική εικαστική παράσταση, κάθε εγγραφή μουσικού έργου με κεί­μενο ή επεξηγήσεις και κάθε ηχητικό αποτύπωμα απλού ή μελωδικού λόγου, εφό­σον έχει παραχθεί με μηχανική ή φυσικοχημική ή ηλεκτρονική διαδικασία κατάλλη­λη για παραγωγή σημαντικού αριθμού αντιτύπων και προορίζεται για διάδοση» (βλ και Δαγτόγλου όπ.π, σ 451 Τύπος και Σύνταγμα) . Με δεδομένο ότι οι ιστοσελίδες, οι ταχυδρομικοί κατάλογοι, τα μηνύματα στις ομάδες συζητήσεων περιέχουν συνήθως κείμενα που παράγονται με ένα συνδυα­σμό μηχανικής, φυσικοχημικής και ηλεκτρονικής διαδικασίας και προορίζονται για διάδοση μέσω του Διαδικτύου καθώς και το ότι κάθε ανάκληση του συγκεκριμένου υλικού από κάποιον χρήστη ουσιαστικά συνιστά «αντίτυπο», γίνεται σαφές ότι ένα σημαντικό τμήμα του υλικού που διακινείται στο Διαδίκτυο συνιστά τύπο με την έν­νοια του άρθρου 14 παρ. 2 εδ. 1 Σ. Έντυπα λοιπόν είναι τα κείμενα βιβλίων, οι ηλε­κτρονικές εφημερίδες και τα ηλεκτρονικά περιοδικά, τα ηλεκτρονικά φυλλάδια και προκηρύξεις. Στον τύπο συμπεριλαμβάνονται και φωτογραφίες, σχέδια κλπ».

Κατά την άποψη όμως του Ι.Κ Καρακοστα « πρέπει να δεχθούμε ότι πολλές από τις υπηρεσίες του διαδικτύου εμπίπτουν στο ρυθμιστικό πεδίο του αρθ. 15 παρ. 1 Σ (οπτικοακουστικά μέσα , δηλαδή ραδιοφωνία και τηλεόραση). Και αυτό γιατί μέσω του Διαδικτυου είναι δυνατή η μετάδοση ήχου και κινούμενης εικόνας. Στο βαθμό που έχουμε αποτύ­πωση τους σε κάποιο υλικό φορέα και μετάδοση τους μέσω του Διαδικτυου αποτελούν είδος κινηματογραφικού έργου και εμπίπτουν στο άρθρο 15 παρ. 1 και στο ν. 1597/1986 που περιέχει ένα πολύ ευρύ ορισμό της κινηματογραφίας. «Κι­νηματογραφικό έργο είναι εκείνο που αποτυπώνεται σε υλικό φορέα εικόνας ή εικόνας και ήχου και προορίζεται για κινηματογραφική ή τηλεοπτική ή οποιαδή­ποτε άλλη οπτικοακουστική μετάδοση, όποιο και αν είναι το περιεχόμενο και η διάρκεια του και όποιες και αν είναι οι μέθοδοι, τα μέσα και τα υλικά, που χρησι­μοποιούνται για την παραγωγή, την αναπαραγωγή ή την προβολή του, είτε είναι ήδη γνωστά είτε θα εφευρεθούν στο μέλλον». Η αποτύπωση και μετάδοση φωνητικής ή ενόργανης μουσικής στο Διαδίκτυο συνιστά φωνογραφία που εμπίπτει και πάλι στο άρθρο 15 παρ. 1 Σ».

Κατά την άποψή μου , η μετάδοση γενικώς ήχου και κινούμενης εικόνας μέσω του διαδικτυου , δεν εμπίπτει στο άρθρο 15 παρ. 1 Σ. και δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις του Ν. 2328/1995 (τουλάχιστο καθόσον αφορά την αγωγική αξίωση του θιγόμενου , σε σχέση κατώτατα προβλεπόμενα όρια αποζημίωσης του αρθ. 4 εδ. 10 του ν 2328/1995 για τη ραδιοφωνία και τηλεόραση). Είναι αδιανόητο να εφαρμοστεί ο ως άνω νόμος στην περίπτωση λ.χ της ενσωμάτωσης στο blog ενός video από το YouTube ...

Εμπίπτει όμως στο άρθρο 15 παρ. 1 Σ και είναι δυνατό να εφαρμοστεί o Ν. 2328/1995 εφόσον η μετάδοση ήχου και εικόνας γίνεται διαδικτυακα από τους παραδοσιακούς τηλεοπτικούς σταθμούς τοπικής ή πανελλήνιας εμβέλειας (SKAI , MEGA , ANT , ALTER , ALPHA κλπ που εκπέμπουν το πρόγραμμά τους και διαδικατυακα) , καθώς επίσης και η περίπτωση των παραδοσιακών ραδιοφωνικών σταθμών τοπικής ή πανελλήνιας εμβέλειας που εκπέμπουν και διαδικατυακα. Ομοίως , εμπίπτει στο άρθρο 15 παρ. 1 Σ και άρα είναι δυνατό να εφαρμοστεί –υπό πολλές όμως προϋποθέσεις- ο ν 2328/1995 στην περίπτωση των portals που διαθέτουν στο κοινό δελτία ειδήσεων , συνεντεύξεις κ.α με τη μορφή οπτικοακουστικού υλικού (π.χ . skai.gr , tvxs.gr ,in.gr , zougla.gr κ.α).

Τέλος όταν μιλάμε για νομολογιακή προσέγγιση του διαδικτυου , αυτή θα πρέπει να θεωρηθεί ως συμπορευόμενη με τις τεχνολογικές εξελίξεις στο διαδίκτυο. Επομένως η νομολογιακή θέση που διαμορφώνεται σήμερα , το πιθανότερο είναι ότι αύριο θα θεωρείται ξεπερασμένη… Τούτο διότι το διαδικτυο είναι ένα ταχέως εξελισσόμενο μέσο με σαφή τάση προς τη διακίνηση online ήχου και εικόνας με σύγκλιση της παραδοσιακής τηλεόρασης και του internet (βλ. περίπτωση σύγκλισης τηλεόρασης και ιντερνετ με διαδραστικου τύπου μενού).

Τούτο όμως , δεν σημαίνει ότι στο μέλλον οι δια του internet δημοσιεύσεις θα υπαχθούν υποχρεωτικά και στις διατάξεις του Ν. 2328/1995...

Όσοι σήμερα επικαλούμενοι συκοφαντική δυσφήμηση δια του internet στοχεύουν στην αναλογική εφαρμογή του αρθ. 4 εδ. 10 του ν 2328/1995 (που προβλέπει τις τεράστιες αυτές αποζημιώσεις) , προσπαθώντας με τον τρόπο αυτό να εξομοιώσουν νομικά το δημοσίευμα στο internet με δημοσίευμα σε μέσο της παραδοσιακής ραδιοφωνίας και τηλεόρασης λανθάνουν για τους λόγους που αναλύω εδώ … Σύμφωνα με την άποψή μου , το δημοσίευμα που διαδίδεται μέσω του internet και δη μέσω του κοινού μέσου blog ή ιστοσελίδας , εξομοιώνεται με δημοσίευμα σε εφημερίδα και περιοδικό για τις οποίες ο νόμος προβλέπει κατώτατη αποζημίωση 6.000 ευρω. Και αυτό υπό προϋποθέσεις και με μεγάλη επιφύλαξη… Οποιαδήποτε διαφορετική ερμηνεία που θα κατέτεινε στην αναλογική εφαρμογή του αρθ. 4 εδ. 10 του ν 2328/1995 θα αποτελούσε ευθεία παράβαση της Συνταγματικής αρχής της αναλογικότητας…

Οι προστατευόμενες από το Σύνταγμα και την Ευρωπαϊκή Συνθήκη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΣΔΑ) , ελευθερία της γνώμης και του τύπου:

Ως ανωτέρω ελέχθη το internet και άρα το περιεχόμενο των blogs εμπίπτει στις διατάξεις περί έντυπου Τύπου (υπό προϋποθέσεις και με επιφύλαξη).

Κατά το άρθρο 5 Α του Συντάγματος «καθένας έχει δικαίωμα στην πληροφόρηση, όπως νόμος ορίζει. Περιορισμοί στο δικαίωμα αυτό είναι δυνατόν να επιβληθούν με νόμο μόνο εφόσον είναι απολύτως αναγκαίοι και δικαιολογούνται για λόγους εθνικής ασφάλειας, καταπολέμησης του εγκλήματος ή προστασίας δικαιωμάτων και συμφερόντων τρίτων.
Κατά την παράγραφο 2 «καθένας έχει δικαίωμα συμμετοχής στην Κοινωνία της Πληροφορίας. Η διευκόλυνση της πρόσβασης στις πληροφορίες που διακινούνται ηλεκτρονικά, καθώς και της παραγωγής, ανταλλαγής και διάδοσής τους αποτελεί υποχρέωση του Κράτους, τηρουμένων πάντοτε των εγγυήσεων των άρθρων 9, 9Α και 19».

Κατά το άρθρο 14 παρ. 1 του Συντάγματος, καθένας μπορεί να εκφράζει και να διαδίδει προφορικά, γραπτά και δια του τύπου τους στοχασμούς του, τηρώντας τους νόμους του Κράτους ενώ κατά την παράγραφο 2 του ίδιου άρθρου «ο Τύπος είναι ελεύθερος. Η λογοκρισία και κάθε άλλο προληπτικό μέτρο απαγορεύονται». Περαιτέρω , κατά το άρθρο 10 παρ. 1 εδ. α και β της Ευρωπαϊκής Σύμβασης της Ρώμης για την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών (κυρ. ν.δ. 53/1974) "Παν πρόσωπον έχει δικαίωμα εις την ελευθερίαν εκφράσεως. Το δικαίωμα τούτο περιλαμβάνει την ελευθερίαν της γνώμης, ως και την ελευθερίαν λήψεως ή μεταδόσεως πληροφοριών ή ιδεών, άνευ επεμβάσεως των δημοσίων αρχών και ασχέτως συνόρων".

Το άρθρο 367 του ΠΚ, ορίζει στην 1η παράγραφο ότι "δεν αποτελούν άδικη πράξη α) οι δυσμενείς κρίσεις για επιστημονικές, καλλιτεχνικές ή επαγγελματικές εργασίες καθώς και γ) οι εκδηλώσεις που γίνονται για την εκτέλεση νομίμων καθηκόντων, την άσκηση νόμιμης εξουσίας ή για την διαφύλαξη (προστασία) δικαιώματος ή από άλλο δικαιολογημένο ενδιαφέρον...." Αυτό που ενδιαφέρει τους boggers είναι «οι εκδηλώσεις από άλλο δικαιολογημένο ενδιαφέρον». Έχει κριθεί από τον Αρειό Πάγο (ΑΠ) ότι τέτοιο ενδιαφέρον (δικαιολογημένο ενδιαφέρον για την πληροφόρηση της κοινής γνώμης) που πηγάζει από την ελευθερία και την κοινωνική αποστολή του τύπου και ειδικότερα των εφημερίδων, τις οποίες προστατεύουν το Σύνταγμα και οι νόμοι, έχουν και τα πρόσωπα που αμέσως συνδέονται με τη λειτουργία των άνω μέσων ενημέρωσης για τη δημοσίευση ειδήσεων και καταχώρηση γεγονότων, ως και σχολίων, σχετικών με τη συμπεριφορά προσώπων για τα οποία ενδιαφέρεται το κοινωνικό σύνολο. `Έτσι είναι επιτρεπτά τα δημοσιεύματα για την πληροφόρηση, ενημέρωση και κατατόπιση του κοινού, ακόμη δε και αυτά που συνοδεύονται από οξεία κριτική και δυσμενείς χαρακτηρισμούς των προσώπων στα οποία αναφέρονται.

Επομένως έχει δικαιολογημένο ενδιαφέρον και το πρόσωπο που συνδέεται με τη λειτουργία ενός blog και άρα μπορεί να δημοσιεύει ειδήσεις , να καταχωρεί γεγονότα και σχόλια, σχετικά με τη συμπεριφορά προσώπων για τα οποία ενδιαφέρεται το κοινωνικό σύνολο. Ομοίως δε όπως στον τύπο , έτσι και στα blogs , επιτρέπονται τα δημοσιεύματα για πληροφόρηση , ενημέρωση και κατατόπιση του κοινού, ακόμα δε και αυτά που συνοδεύονται από οξεία κριτική και δυσμενείς χαρακτηρισμούς των προσώπων στα οποία αναφέρονται. Κατά την άποψη μάλιστα του Ι.Κ. Καρακωστα (βλ. σελ 50 Δίκαιο και Ιντερνετ), ο χρήστης του διαδικτυου μπορεί να προσβάλει την τιμή των ατόμων , για να διαφυλάξει τα συμφέροντα είτε άλλων ατόμων είτε της ολότητας , στα οποία περιλαμβάνεται και το συμφέρον των υπολοίπων χρηστών του διαδικτυου να ενημερώνονται για τα σημαντικά γεγονότα του δημόσιου βίου. Δεν είναι απαραίτητο να χαρακτηριστεί δημοσιογράφος και το καθήκον του δημοσιογραφικό. Η διάταξη αυτή δεν εφαρμόζεται στις περιπτώσεις συκοφαντικής δυσφήμησης και οσάκις , εκ του τρόπου εκδηλώσεως ή από τις περιστάσεις υπό τις οποίες έλαβε χώρα η πράξη , προκύπτει σκοπός εξυβρίσεως (αρθ. 367 παρ. 2 ΠΚ).

Δυστυχώς όμως ή ευτυχώς , τα νομικά δεν είναι μαθηματικά και 1+1 δεν ισούται πάντα με 2 , άλλως το νόμισμα δεν έχει μόνο δυο πλευρές αλλά (μαζί με το πάχος του) έχει τουλάχιστο τρεις…Έτσι η κάθε περίπτωση ερευνάται ανάλογα με τα επιμέρους στοιχεία της, που είναι για κάθε μια μοναδικά… Τίθεται λοιπόν εδώ ο προβληματισμός: πότε υπάρχει υπέρβαση της οξείας κριτικής και των δυσμενών χαρακτηρισμών για ένα πρόσωπο στο οποίο ο blogger αναφέρεται? Που σταματά δηλαδή το δικαιολογημένο ενδιαφέρον του blogger για τη δημοσίευση ειδήσεων και καταχώρηση γεγονότων και σχολίων, σχετικών με τη συμπεριφορά προσώπων για τα οποία ενδιαφέρεται το κοινωνικό σύνολο και που αρχίζει η τέλεση των εγκλημάτων της απλής δυσφήμισης , της συκοφαντικής δυσφήμισης και της εξύβρισης δια του τύπου?

Κατά τη 2η παράγραφο του άρθρου 367 του ΠΚ ορίζεται ότι το παραπάνω (το δικαιολογημένο δηλαδή ενδιαφέρον του blogger για την ενημέρωση της κοινής γνώμης) δεν εφαρμόζεται α) όταν οι παραπάνω κρίσεις και εκδηλώσεις περιέχουν τα ουσιαστικά στοιχεία της πράξης του άρθρου 363 (συκοφαντική δυσφήμηση) , καθώς και β) όταν από τον τρόπο εκδήλωσης ή από τις περιστάσεις υπό τις οποίες τελέσθηκε η πράξη προκύπτει σκοπός εξύβρισης". Στην περίπτωση δηλαδή αυτή, ο άδικος χαρακτήρας της εξυβριστικής ή δυσφημιστικής εκδήλωσης δεν αίρεται και συνεπώς παραμένει η παρανομία ως συστατικό στοιχείο της αδικοπραξίας, όταν η άνω εκδήλωση αποτελεί συκοφαντική δυσφήμιση ή όταν από τις περιστάσεις που έγινε αυτή προκύπτει σκοπός εξύβρισης.

Αξίζει δε να σημειωθεί , ότι είναι τόσο λεπτή η διαχωριστική γραμμή μεταξύ των εννοιών του δικαιολογημένου ενδιαφέροντος και της εξύβρισης ή της συκοφαντικής δυσφήμισης δια του τύπου , που για την ορθή εφαρμογή του κανόνα δικαίου απαιτείται κατά πρώτον η άριστη νομική κατάρτιση και κατά δεύτερον η σοφία του φυσικού δικαστή. Αν επιπρόσθετα με τα παραπάνω , ληφθεί υπόψη και η δυσπιστία του blogger έναντι του συστήματος (ειδικά όταν αυτός «τα βάζει» π.χ με υπουργούς και άλλους ισχυρούς παράγοντες) , γίνεται αντιληπτό - και δικαιολογημένα ίσως- , ότι ο blogger προτιμά να «έχει την ησυχία του» καλυπτόμενος από την ανωνυμία του, παρά να «πάει και να μπλέξει» σε μακροχρόνιους δικαστικούς αγώνες…

Προκειμένου να καταδειχθεί πόσο λεπτά είναι τα όρια μεταξύ των εννοιών του δικαιολογημένου ενδιαφέροντος για την πληροφόρηση της κοινής γνώμης και της -λ.χ- εξύβρισης δια του τύπου , παραθέτω μια σχετική με το θέμα απόφαση του ΑΠ .

Στην κρινόμενη περίπτωση , το δικαστήριο κλήθηκε να αποφανθεί αν σε δημοσίευμα εφημερίδας κατά υφυπουργού υπήρξε υπέρβαση του δικαιολογημένου ενδιαφέροντος της εφημερίδας και αν κατ υπέρβαση του δικαιολογημένου αυτού ενδιαφέροντος , τελέσθηκαν τα εγκλήματα της εξύβρισης και της συκοφαντικής δυσφήμισης δια του τύπου. Να σημειωθεί εδώ ότι το δημοσίευμα με τίτλο «Ο Χ1, η ξανθιά κυρία, το ΥΠΕΧΩΔΕ και η επίμαχη θέση, μια ιστορία έρωτα και... ρουσφετιού» , αναφερόταν σε υφυπουργό , ο οποίος -σύμφωνα πάντα με το δημοσίευμα- είχε ερωμένη υπάλληλο του ΥΠΕΧΩΔΕ… Τα υποκείμενα στην κριτική πρόσωπα (υφυπουργός κλπ) θεώρησαν ότι εθιγησαν από το δημοσίευμα και ότι τελέστηκαν σε βάρος τους τα δια του τύπου τελούμενα εγκλήματα της εξύβρισης και της συκοφαντικής δυσφήμησης , λόγος για τον οποίο και αιτήθηκαν δικαστική προστασία. Το δημοσίευμα είχε ως εξής: "Χ1 τα `θελες και τα έπαθες.. Hθελες να το παίξεις και... γκόμενος. Δεν σου έφθανε το Υφυπουργείο ... και τώρα έγινες βούκινο... Αλλά κι αυτοί οι μπουκαδόροι ρε παιδί μου δεν έχουν το θεό τους. Άντε τώρα ο ......... να διαψεύσει ότι δεν υπάρχει εγκληματικότητα στην Ελλάδα. Θα του λένε πες αλεύρι, ο Χ1 της Πλατείας Συντάγματος σε γυρεύει... Ούτε έρωτα πια ..... μου δεν μπορείς να κάνεις... Κινδυνεύεις να βγεις σε κανένα ανοικτό τηλεοπτικό παράθυρο... Αλλά και συ ρε ........, δεν κατάλαβες ότι πλέον, μετά τις αποκαλύψεις της εφημερίδας μας, οι μετοχές σου ανέβηκαν.... Σου λέει όμορφη είναι, στα πόδια της σφάζονται και μέλη της κυβέρνησης, ο φίλος της να της προσφέρει μια ολόκληρη Γενική Γραμματεία, όλο και θα έχει κάνει την μπάζα της... Φουλ λοιπόν για την κρεβατοκάμαρα της... και βρέθηκαν πάνω σε 69 λαβράκια... Πάλι καλά που δεν ζήτησαν και λύτρα... Για σκεφθείτε το σοβαρά. Γι` αυτό και ο .......... φτύνει στον κόρφο του... . Αυτό του έλειπε, να παζαρεύει την απελευθέρωση του "εξαπτέρυγου" του. Που νά `ξερε ο ......... τι ... βαρίδια είχε όταν τον αναδομούσε. Θα τον καλούσε στην ........ και θα `χαμε μαλλιοτραβήγματα. Τώρα πάντως ξέρετε. Διαβάζετε ".......", είσθε σε όλα μέσα!".

Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο (Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών) δικαίωσε τον υφυπουργό. Η εφημερίδα (και οι λοιποί συνεναγόμενοι) άσκησαν ενώπιον του Εφετείου Αθηνών έφεση.

Κρίθηκε σε δεύτερο βαθμό (από το Εφετείο Αθηνών) «ότι τα περιστατικά του επίδικου Δημοσιεύματος για τον τότε υφυπουργό και τη φίλη του, είναι αληθινά και χωρίς οι λέξεις και φράσεις του, αυτές καθ` εαυτές, να θεωρούνται ως εξυβριστικές και ονειδιστικές, ούτε σκόπευε ειδικά και αποκλειστικά στην προσβολή της τιμής και υπολήψεως του υφυπουργού , ούτε απεδείχθη και σημαντική προσβολή της προσωπικότητας του, ως Υφυπουργού, ως προς οποιοδήποτε στοιχείο ή έκφανση αυτής. Δεδομένου μάλιστα ότι δεν γίνεται χρήση ύβρεων, αλλά μόνο συνδέεται απλώς σκωπτικό δημοσίευμα με το πρόσωπο του ενάγοντος, δεν νοείται ειδικός σκοπός εξυβρίσεως άνευ άλλου τινός, αλλά ασκείται οξεία και δριμεία κριτική για αυτόν, με την ιδιότητα του ως δημοσίου λειτουργού, με μόνη τη χιουμοριστική και δίχως υβριστικές λέξεις, φράσεις ή εικόνες δημοσιογραφική και από σκωπτική στήλη της εβδομαδιαίας αυτής εφημερίδας ενημερωτική του αναγνωστικού κοινού παράθεση γεγονότων που πράγματι έλαβαν χώρα και δεν ήταν δυνατόν με βάση το ελληνικό λεξιλόγιο να χρησιμοποιηθούν άλλες ή έστω ηπιότερες όλων αυτών (λέξεις ή φράσεις). Επομένως, το ως άνω δημοσίευμα δεν συνιστά παράνομη πράξη, κατά τα αναφερόμενα στη μείζονα σκέψη, δεκτής καθισταμένης της σχετικής ένστασης της εφημερίδας , του εκδότη και του διευθυντή (του άρθρου 367 ΠΚ) ως κατ` ουσία βάσιμης». Με βάση τις παραδοχές αυτές το Εφετείο, αφού δέχθηκε ως κατ` ουσία βάσιμη την έφεση της εφημερίδας εξαφάνισε την πρωτόδικη απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών (που είχε δικαιώσει τον υφυπουργό) και απέρριψε την αγωγή του υφυπουργού.

Ο υφυπουργός προσέφυγε στον ΑΠ ο οποίος και αναίρεσε την απόφαση του Εφετείου , παραπέμποντας την υπόθεση για περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο δικαστήριο, που θα συγκροτηθεί από άλλους δικαστές (το πλήρες κείμενο της απόφασης και οι αιτιολογίες που ο ΑΠ αναίρεσε την απόφαση του Εφετείου είναι εδώ).

Πρέπει λοιπόν να παραδεχτούμε , ότι κρυμμένος ο blogger πίσω από την ανωνυμία του , προστατεύεται από πολύχρονους και επίπονους δικαστικούς αγώνες . Προφυλάσσεται επίσης και από το ενδεχόμενο της έκδοσης σε βάρος του δικαστικών αποφάσεων που θα επιφέρουν την προς το χειρότερο μεταβολή της νομικής , προσωπικής και περιουσιακής του κατάστασης …

2. Ποιες οι πιθανές συνέπειες αν ο blogger βγει και bologga-ρει με το όνομά του, ή αν το όνομά του αποκαλυφθεί από τις Αρχές.

Ως ανωτέρω ελέχθη τα blogs υπάγονται στις διατάξεις περί τύπου και μόνον (εφημερίδες περιοδικά) .

Κατά το δεύτερο εδάφιο της παρ. 10 του άρθρου 4 του Ν. 2328/1995 (ΦΕΚ Α`159……), τα ελάχιστα ποσά αποζημίωσης είναι για τον Τύπο

--30.000 ευρώ για ημερήσιες εφημερίδες Αθηνών και Θεσσαλονίκης καθώς και για τα περιοδικά που κυκλοφορούν μέσω των πρακτορείων εφημερίδων,

--6.000 ευρώ για τις άλλες εφημερίδες και περιοδικά

Όταν ένα άρθρο δημοσιεύεται στον τύπο (με την παραδοσιακή του έννοια όπως π.χ είναι μια εφημερίδα) , το άρθρο μπορεί να είναι ενυπόγραφο ή ανυπόγραφο. Εφόσον είναι ανυπόγραφο (όπως το παραπάνω άρθρο που αναφερόταν στον υφυπουργό ) υπόλογοι είναι το Ν.Π της εφημερίδας , ο εκδότης και ο διευθυντής της. Εφόσον είναι ενυπόγραφο , είναι και ο συντάκτης του. Όσων αφορά τα blogs, ο blogger –εφόσον το επιλέξει- βρίσκεται σε καθεστώς πλήρους ανωνυμίας. Αν επιλέξει να βγαίνει με το όνομά του , είναι νομικά εκτεθειμένος ακριβώς όπως και ο δημοσιογράφος , εκδότης κλπ των παραδοσιακών ΜΜΕ. Ως ανωτέρω ελέχθη , τα συνήθη τελούμενα δια του τύπου εγκλήματα , είναι η απλή δυσφήμηση , η συκοφαντική δυσφήμηση και η εξύβριση (κλικ εδώ για το ποια η διαφοροποίησή τους). Στην περίπτωση λοιπόν που το πρόσωπο ή τα πρόσωπα που αναφέρονται στο post θεωρήσουν ότι θίγονται από αυτό , δικαιούνται να αιτηθούν δικαστική προστασία. Η συνήθης πρακτική είναι α) η υποβολή μηνύσεως για εξύβριση και συκοφαντική δυσφήμηση που τελέστηκαν δια του τύπου και β) η άσκηση αγωγής για προσβολή της προσωπικότητας (αρθ. 57 ΑΚ ) σε συνδυασμό με το αρθ. 914 ΑΚ (αδικοπραξία) , 932 (ηθική βλάβη) και τις διαταξεις περι τυπου (Ν.1178/1981 και 681Δ ΚΠολΔ) . Επισημαίνω εν’ τάχει , ότι με τη μήνυση , ο θιγόμενος επιδιώκει τον ποινικό κολασμό της πράξης του κατηγορουμένου (καταδίκη δηλαδή του κατηγορούμενου σε ποινή φυλάκισης , η οποία όμως είναι με αναστολή άλλως εξαγοράσιμη) , ενώ με την αγωγή , επιδιώκει την ικανοποίηση της ηθικής του βλάβης (δηλαδή αξιώνει ένα πολύ μεγάλο χρηματικό ποσό ως αποζημίωση από τη βλάβη που υπέστη από το –κατ αυτόν- ψευδές , συκοφαντικό και υβριστικό δημοσίευμα).

Το ποινικό σκέλος (δηλαδή η μήνυση) , δεν δημιουργεί στον κατηγορούμενο ιδιαίτερα προβλήματα , αφού ακόμη και στη χειρότερη περίπτωση (να καταδικαστεί δηλαδή ο blogger σε κάποιους μήνες φυλάκισης) αποκλείεται να μπει στη φυλακή. Το μόνο πρόβλημα εδώ , είναι η καταγραφή της καταδίκης στο ποινικό του μητρώο , με ότι αυτό συνεπάγεται .

Τα μεγάλα όμως προβλήματα , ξεκινούν για τον blogger εφόσον η αγωγή του θιγόμενου από το δημοσίευμα γίνει δεκτή. Σε αυτή την περίπτωση επιδικάζεται ένα Χ χρηματικό πόσο , το οποίο υποχρεούται να καταβάλει στον ενάγοντα. Τούτο σημαίνει ότι αν ο εναγόμενος blogger διαθέτει προσωπική περιουσία , μπορεί ο ενάγων να στραφεί και να εκτελέσει στην περιουσία του εναγομένου.

Αν όμως δεν διαθέτει περιουσία , μπορεί ο ενάγων , ως μέσο εκτέλεσης της απόφασης , να αιτηθεί και να πετύχει την προσωποκράτηση του εναγομένου blogger. Η προσωποκράτηση είναι εντελώς διαφορετική από την ποινή φυλάκισης . Η ποινή φυλάκισης επιβάλλεται από τον ποινικό δικαστή ενώ η προσωποκράτηση διατάσσεται -κατά κύριο λόγο- με διάταξη της απόφασης του αστικού δικαστηρίου (δηλαδή με την απόφαση που θα εκδοθεί επί της αγωγής που θα ασκήσει ο θιγόμενος από το δημοσίευμα). Με αυτή , διατάσσεται ο εγκλεισμός του εναγόμενου σε φυλακή (σε διαφορετική βεβαίως πτέρυγα από τους ποινικούς), για χρονικό διάστημα που δεν μπορεί να υπερβαίνει το ένα έτος για κάθε πράξη , υπό την προϋπόθεση όμως , ότι ο ενάγων θα προκαταβάλει στο Ελληνικό Δημόσιο τα έξοδα του εγκλεισμού του blogger (τροφεία κλπ , ανερχόμενα σε περίπου 5 ευρώ ανά ημέρα).

Περαιτέρω , μετά την τροποποίηση του αρθ. 1047 παρ. 2 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας , αποφασίστηκε (με την Υ.Α 12082/2009 - ΦΕΚ 318/Β'/20.2.2009) , η αύξηση του ορίου για την προσωποκράτηση από 1.500 ευρω σε 30.000 ευρω

Σύμφωνα λοιπόν με τα ανωτέρω , αν το όνομα του blogger αποκαλυφθεί ή αν ο bologger βγαίνει με το όνομά του και αρθρογραφεί , δημοσιεύει ειδήσεις και παραθέτει σχόλια και κρίσεις για δημόσια πρόσωπα , είναι εξαιρετικά πιθανό να λάβει κάποια στιγμή την ιδιότητα του κατηγορουμένου (συνήθως για τα εγκλήματα της εξύβρισης και της συκοφαντικής δια του τύπου δυσφήμησης). Σε αυτή την περίπτωση , είναι πέραν του βεβαιου σίγουρο , ότι παράλληλα με την υποβολή της μήνυσης , θα ασκηθεί εναντίον του και αγωγή (κατά την σύγχρονη μάλιστα δικηγορική πρακτική, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που δεν υποβάλλεται καν μήνυση , αλλά ασκείται μόνο αγωγή) . Σε αυτές τις αγωγές , τα αιτούμενα ποσά είναι ιλιγγιώδη. Μάλιστα δεν είναι λίγες οι φορές που τα ποσά αυτά έχουν έξι μηδενικά… Μαζί δε με το χρηματικό αίτημα , ενυπάρχει και το αίτημα προσωποκράτησης. Αν η αγωγή κατά του blogger γίνει δεκτή , το ύψος του ποσού που τελικά θα επιδικασθεί , εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως π.χ το αν το blog είναι μικρής ή μεγάλης επισκεψιμοτητας (διαφορετικά θα αντιμετωπισθεί ένα blog μικρής επισκεψιμοτητας σε σχέση π.χ με το press-gr , troktiko κ.α) , ποια η οικονομική κατάσταση των μερών (αν δηλαδή ο bologger είναι μεροκαματιάρης άνθρωπος ενώ ο αντίδικός του ισχυρός οικονομικός και πολιτικός παράγοντας ) , το εύρος και η ένταση της προσβολής , τις συνθήκες υπό τις οποίες έλαβε χώρα η προσβολή , την επαγγελματική ιδιότητα και μόρφωση του blogger (π.χ επιβαρυντικό στοιχείο είναι αν ο blogger είναι δικηγόρος ή δημοσιογράφος , ενώ με μεγαλύτερη επιείκεια θα αντιμετωπισθεί αν είναι λ.χ φοιτητής). Επομένως αν πρόκειται για μεγάλης επισκεψιμοτητας blog (όπως π.χ τα παραπάνω) , δεν αποκλείεται το blog να εξομοιωθεί με την περίπτωση α του δεύτερου εδαφίου της παρ. 10 του άρθρου 4 του Ν. 2328/1995 «ημερήσιες εφημερίδες Αθηνών και Θεσσαλονίκης καθώς και για τα περιοδικά που κυκλοφορούν μέσω των πρακτορείων εφημερίδων» για τα οποία ως ελάχιστο όριο αποζημίωσης τίθεται το ποσό των 30.000 ευρώ (αποψη με την οποια διαφωνω για τους λογους που αναφερω εδω).

Κατά την άποψή μου πάντως , είναι σχετικά δύσκολο να επιδικασθεί στο θιγόμενο από blog ποσό που να υπερβαίνει τα 30.000 ευρώ . Για παράδειγμα , στην αγωγή Λαλιώτη κατά Μητσοτάκη επιδικάσθηκε στον πρώτο το ποσό των 22.000 ευρω ενώ στην αγωγή του δευτέρου κατά του πρώτου επιδικάσθηκε το ποσό των 100.000. Άξιο μνείας είναι , ότι σε αυτή την περίπτωση , οι εκατέρωθεν δηλώσεις διαδόθηκαν σε πολύ μεγάλη έκταση αφού δημοσιοποιήθηκαν στο κοινό από το σύνολο του τύπου (εφημερίδες , κανάλια , ραδιόφωνα , ιντερνετ κλπ). Γίνεται από αυτό αντιληπτό , ότι οι διαφορές τον μεγεθών της συγκεκριμένης υπόθεσης και ιδίως η πολύ μεγάλη έκταση της διάδοσης , η αναγνωρισιμοτητα των προσώπων αυτών , η οικονομική και κοινωνική τους θέση σε σχέση με το εύρος και την ένταση της προσβολής , είναι σε σχέση με τον απλό no name blogger τεράστιες…

Βεβαίως , δεν πρέπει εδώ να παραβλεφθεί το γεγονός ότι το ύψος του επιδικασθέντος ποσού προς ικανοποίηση της ηθικής βλάβης επαφίεται στην απόλυτη κρίση του δικαστηρίου και μόνον , αφού δεν υπάρχει σχετική διάταξη του νόμου που να το προσδιορίζει σαφώς το ύψος κατά περίπτωση (κατ εξαίρεση, στα τελούμενα δια του τύπου εγκλήματα τίθενται ως κατώτατα όρια τα ποσά των 6.000 και 30.000 ευρω- όχι όμως τα ανώτατα) … Υπό αυτό το πρίσμα , έχει το δικαστήριο το δικαίωμα να «βγάλει ότι θέλει» . Είσαι δηλαδή στην περίπτωση αυτή , στην κυριολεξία «στα χέρια του δικαστή» που όμως , στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι επιστημονικά απολύτως επαρκείς και κυρίως , με υψηλότατο ηθικό παράστημα. Τούτο σημαίνει ότι στην περίπτωση ευδοκίμησης της αγωγής κατά του blogger, η επιδικασθείσα αποζημίωση δεν θα υπερβαίνει τα όρια που τίθενται –ατύπως- από τη νομολογία και τις περιστάσεις (δίχως όμως αυτό να σημαίνει κάτι , αφού ως ανωτέρω ελέχθη, ο δικαστής κατά την ελεύθερη αυτού κρίση , έχει την ευχέρεια να επιδικάσει όποιο ποσό κρίνει αυτός ως εύλογο , πχ με την 27/2009 του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πειραιά επιδικάστηκε στο θιγόμενο από το διαδικτυακο δημοσίευμα ποσό ύψους 5.000 ευρώ με βασικό αιτιολογικό , ότι η ιστοσελίδα ήταν χαμηλής επισκεψιμοτητας). Θα αντιτάξει εδώ ο κακόπιστος , ότι δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις ύποπτων και ελεγχόμενων δικαστικών αποφάσεων , όπως αυτή που -σύμφωνα με τα δημοσιεύματα- , ο φερόμενος ως επίορκος δικαστής , κατά την ελεύθερη αυτού κρίση επιδίκασε για τραυματισμό του ενάγοντος από αυτοκινητικό ατύχημα , το ιλιγγιώδες (για τα δεδομένα της νομολογίας των ελληνικών δικαστηρίων) ποσό των 480.000 ευρω , περίπτωση που -από την έρευνα της νομολογίας- δεν απαντάται παρά μόνο σε περιπτώσεις μεγάλης και μόνιμης αναπηρίας του θύματος , ή σε περιπτώσεις θανατηφόρου τροχαίου με θύμα πρόσωπο νεαρής ηλικίας, με πολλούς εν ζωή συγγενείς (που είναι οι δικαιούχοι της αποζημίωσης) , με υποχρέωση διατροφής κ.α …

3. Πότε και πως αποκαλύπτονται τα στοιχεία του blogger. Άρση του απορρήτου των επικοινωνιών του blogger.

Το Σύνταγμα ως θεμελιώδης νόμος και γενικότερα το εκάστοτε ισχύον δίκαιο που θεσπίζεται κατά βάση από την Πολιτεία, θέτει πάντα και όρια στην άσκηση της κρατικής εξουσίας, απονέμοντας ταυτόχρονα και ορισμένα δικαιώματα στα πρόσωπα που υπόκεινται σ` αυτήν, ώστε να μπορούν να διεκδικήσουν το ποσοστό ελευθερίας που τους έχει αναγνωριστεί. Αυτά τα δικαιώματα, δηλ. η "εξουσία αυτοκαθορισμού" που απονέμεται από το ισχύον δίκαιο και τείνει στον αποκλεισμό ή περιορισμό των επεμβάσεων του Κράτους σε συγκεκριμένο πεδίο ύπαρξης και δράσης των εξουσιαζομένων, ονομάζονται "ατομικά δικαιώματα" ή "ατομικές ελευθερίες" (βλ. Α. Μάνεση, Ατομικές Ελευθερίες, εκδ. α`, 1978, σελ. 9).

Το ισχύον Σύνταγμα του 1975/1986/2001, στο άρθρο 19 (στο οποίο παραπέμπει ευθέως το αρθ. 5 Α του Σ που κατοχυρώνει το δικαίωμα συμμετοχής στην Κοινωνία της Πληροφορίας) , προστατεύει το απόρρητο των επιστολών και της ελεύθερης ανταπόκρισης ή επικοινωνίας ορίζοντας αυθεντικά ότι:

«Το απόρρητο των επιστολών και της ελεύθερης ανταπόκρισης ή επικοινωνίας με οποιονδήποτε άλλο τρόπο είναι απόλυτα απαραβίαστο. Νόμος ορίζει τις εγγυήσεις υπό τις οποίες η δικαστική αρχή δεν δεσμεύεται από το απόρρητο για λόγους εθνικής ασφαλείας ή για διακρίβωση ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων. Οι διατάξεις αυτές του Συντάγματος βρίσκονται σε πλήρη σύμπλευση με τη διάταξη του άρθρου 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), όπου εκεί ρητά αναφέρεται στο άρθρο 8 ότι: 1. Παν πρόσωπον δικαιούται εις τον σεβασμόν της ιδιωτικής ζωής του, της κατοικίας του και της αλληλογραφίας του και 2. Δεν επιτρέπεται να υπάρξει επέμβασις δημοσίας αρχής εν της ασκήσει του δικαιώματος τούτου, εκτός αν η επέμβασις αυτή προβλέπεται υπό του νόμου και αποτελεί μέτρον το οποίον εις μίαν δημοκρατικήν κοινωνίαν, είναι αναγκαίον διά την εθνικήν ασφάλειαν, την δημόσιον ασφάλειαν, την οικονομικήν ευημερίαν της χώρας, την προάσπισιν της τάξεως και την πρόληψιν ποινικών παραβάσεων, την προστασίαν της υγείας ή της ηθικής ή την προστασίαν των δικαιωμάτων και ελευθεριών άλλων".

Η ατομική αυτή ελευθερία βρίσκεται στο μεταίχμιο περισσότερων της μίας ατομικών ελευθεριών αφού α) αποτελεί εγγύηση της εν γένει προσωπικής ελευθερίας διότι συνδέεται άμεσα με την ιδιωτική ζωή (οικειότητα) του ατόμου και από την άποψη αυτή είναι προέκταση του ασύλου της κατοικίας β) προστατεύει την ελεύθερη και εμπιστευτική προς άλλο πρόσωπο -τον ανταποκριτή- εκδήλωση και ανακοίνωση των στοχασμών, ιδεών και συναισθημάτων και έτσι μετέχει και της πνευματικής ελευθερίας και διακίνησης, την οποία προβλέπει και προστατεύει το άρθρο 14 Σ (βλ. Μάνεση, ό.π., σελ. 162).

Για «την προστασία της ελευθερίας της ανταπόκρισης και επικοινωνίας και άλλες διατάξεις» που ήδη τροποποιήθηκε με το Ν 3115/2003 "Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών" όπου στο άρθρο 4 παρ. 1 α (όπως το εδ. α` αντικ. με την παρ. α` του άρθρου 12 του Ν 3115/2003) με τον τίτλο "Άρση για τη διακρίβωση εγκλημάτων" ορίζεται ότι "1. Η άρση του απορρήτου είναι επιτρεπτή για τη διακρίβωση των κακουργημάτων που προβλέπονται από τα άρθρα..." (παρατίθενται εδώ τα άρθρα του ΠΚ όπου τυποποιούνται κάποια κακουργήματα). Στην παρ. 2 του ίδιου άρθρου αναφέρεται ότι η άρση του απορρήτου γίνεται μόνο με αιτιολογημένο βούλευμα του αρμοδίου Δικαστικού Συμβουλίου το οποίο εκδίδεται σε 24 ώρες και μετά από αίτηση του Εισαγγελέα. Στην παρ. 6 ορίζεται ότι σε εξαιρετικά επείγουσες περιπτώσεις την άρση μπορεί να διατάξει ο Εισαγγελέας που διενεργεί την προανάκριση ή προκαταρκτική εξέταση και ο Ανακριτής που ενεργεί την τακτική ανάκριση με την προϋπόθεση όμως ότι θα εισάγουν το ζήτημα στο Δικαστικό Συμβούλιο μέσα σε προθεσμία (3) ημερών διαφορετικά η διάταξη τους ακυρώνεται.

Έτσι, αυτονόητα με τη ρύθμιση αυτή έμειναν εκτός της διαδικασίας άρσης του απορρήτου όλα τα πλημμελήματα μεταξύ δε αυτών η συκοφαντική δυσφήμηση και η εξύβριση.

Σύμφωνα λοιπόν με το νόμο , είναι αδύνατη η άρση του απορρήτου των επικοινωνιών του blogger για τα αδικήματα της εξύβρισης και της συκοφαντικής δυσφήμισης, αφού ως ανωτέρω ελέχθη , αυτά είναι εκτός της διαδικασίας της άρσης. Επομένως ο blogger έχει δυο ασφαλιστικής δικλίδες. Μια είναι οι συνταγματικές εγγυήσεις και οι εγγυήσεις που παρέχει η ΕΣΔΑ και η δεύτερη είναι η καθολική και πάγια άρνηση της Google να παράσχει οποιαδήποτε στοιχεία των χρηστών της (μεταξύ δε αυτών και τα ηλεκτρονικά τους ίχνη). Να σημειωθεί βεβαίως ότι τα ανωτέρω ισχύουν εφόσον το blog είναι αμιγώς ειδησιογραφικό ή μέσα από αυτό σχολιάζεται η τρέχουσα επικαιρότητα και τα ζητήματα δημόσιου ενδιαφέροντος συμπεριλαμβανόμενων των δημοσίων πρόσωπων. Στις περιπτώσεις που το blog δεν είναι ειδησιογραφικό και φιλοξενεί ιδιωτικές απόψεις του blogger ή σχόλια των χρηστών που προσβάλλουν τρίτους, το έγκλημα δεν είναι τελούμενο δια του τύπου . Πόσο μάλλον όταν τα δημοσιεύματα αφορούν σε μη δημόσια πρόσωπα… Σε αυτή την περίπτωση θεμελιώνεται ευθύνη του συντάκτη του περιεχομένου καθώς και του ιδιοκτήτη της ιστοσελίδας (περίπτωση για την οποία υποχωρεί η Συνταγματική προστασία του αρθ. 19 και υπερισχύει ο κανόνας της γενικής υποχρέωσης ελέγχου).

Είναι όμως δυνατό να διαταχθεί η άρση του απορρήτου του blogger και -ακόμη και δίχως τη συνδρομή της Google- , οι ελληνικές διωκτικές Αρχές να φτάσουν στην ταυτότητά του blogger. Για να γίνει όμως αυτό, θα πρέπει ο blogger να υποπέσει σε κάποια από αυτές τις απαγορεύσεις (κακουργήματα) Ευτυχώς όμως για την ελληνική bloggo-σφαιρα , είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις που οι «bloggers» (κάνοντας κατάφορη κατάχρηση της ανωνυμίας τους) , υπερβαίνουν τα εσκαμμένα, ρέποντας προς τη βαριά μορφής αυτή εγκληματικότητα… Δυο είναι τα εγκλήματα στα οποία ρέπουν οι ελάχιστοι αυτοί “bloggers” … Η απειλή κατά της ζωής και η εκβίαση.

Και στις δυο αυτές περιπτώσεις αίρεται το απόρρητο των επικοινωνιών και οι ελληνικές διωκτικές Αρχές σε συνεργασία με τον Παροχο Παροχής Υπηρεσιών Πρόσβασης στο Διαδικτυο καθώς και την Υπηρεσία Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος , είναι σε θέση να φτάσουν τάχιστα στην ταυτότητα του “blogger”. Καθίσταται από τα ανωτέρω σαφές , ότι ο κοινός μέσος blogger, εφόσον δεν ρέπει προς τη βαριά αυτή μορφής εγκληματικότητα , δεν έχει να φοβηθεί απολύτως τίποτα…

Αυτή ακριβώς η «ασυλία των bloggers», όπως απορρέει από τα αρθ. 5 Α , 14 παρ. 1 και 19 του Συντάγματος και τα αρθ. 10 παρ. 1 εδ. α και β και αρθ. 8 της ΕΣΔΑ σε συνδυασμό με το ν. 2225/1994 , έχει ενοχλήσει πολλούς οι οποίοι ψάχνουν τρόπο , ώστε με νόμο του κράτους να «βάλουν στο χέρι» τους bloggers…

Πρωτοστατούν για μια ακόμη φορά , τα παλικάρια του ΛΑΟΣ…. (έχω τελευταία πετύχει το ΛΑΟΣ να πρωτοστατεί και στις επιθέσεις μερίδας του πολιτικού κόσμου κατά των Δικαστών του ΣτΕ…). Μέσα σε αυτό το κλίμα , πολλαπλασιάσθηκαν τον τελευταίο καιρό τα δημοσιεύματα σύμφωνα με τα οποία επίκειται κανονιστικό πλαίσιο για τα blogs … Μερικές από τις φημολογούμενες επερχόμενες ρυθμίσεις είναι : α) η υποχρέωση των διαχειριστών των blogs ενημερωτικού χαρακτήρα να αναγράφουν στην κεντρική ιστοσελίδα τους τον κατά νόμο υπεύθυνο του blog β) διερευνώνται τρόποι ώστε να διευκολύνεται η πρόσβαση των διωκτικών αρχών στα ηλεκτρονικά ίχνη με σκοπό να αποκαλύπτεται με πιο γρήγορες διαδικασίες ο υπεύθυνος μιας συκοφαντικής ή υβριστικής ανάρτησης (τούτο όμως προσκρούει στις Συνταγματικές εγγυήσεις των αρθ. 19 και 14 παρ. 1 του Συντάγματος και των αρθ. 10 παρ. 1 εδ. α και β και αρθ. 8 της ΕΣΔΑ σε συνδυασμό με το άρθρο 4 του ν. 2225/1994). Τέλος προτείνεται να θεσπιστεί αρμοδιότητα παρέμβασης του ΕΣΡ όταν το δημοσιευμένο υλικό εμπίπτει στην δικαιοδοσία του. Εδώ το πράγμα περιπλέκεται διότι αφορά σε εκπομπές radiocast και webcast για τις οποίες δεν θα απαιτείται άδεια από το ΕΣΡ.

Ασχέτως πάντως με τις απέλπιδες παραπάνω μεθοδεύσεις , ένα είναι το βέβαιο: Τα blogs έχουν χίλια δυο μειονεκτήματα…Έχουν όμως σίγουρα ένα πλεονέκτημα…Το περιεχόμενο της συντριπτικής πλειοψηφίας τους δεν υπόκειται σε κανενός είδους λογοκρισία αφού τα blogs δεν ελέγχονται από κανενός είδους διαπλεκομενων συμφερόντων…Επομένως τα blogs , συνιστούν μια εναλλακτική μορφή πληροφόρησης και για το λόγο αυτό επιτάσσεται η συνέχιση της λειτουργίας τους υπό το υφιστάμενο καθεστώς της ανωνυμίας (και της άρσης του απόρρητου σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου).

Θα συμφωνήσω εδώ , ότι σε μερικές περιπτώσεις , κάποιοι ανεγκέφαλοι , κατά κατάχρηση της δημοκρατικής κατάκτησης του «ανωνύμ αρθρογραφείν» , ρέπουν προς την τέλεση -και μάλιστα με τρόπο προκλητικό- των εγκλημάτων της εξύβρισης και της συκοφαντικής δυσφήμησης… Όμως , ουδέν κακό, αμιγές καλού....

Και επειδή στην περίπτωση των blogs το κακό (μη επωφελές) είναι από την άποψη της κοινωνικής σπουδαιότητας και του συμφέροντος της ολότητας πολύ μικρότερης έκτασης και έντασης σε σχέση με το καλό (το επωφελές για την κοινωνία και τη Δημοκρατία μας) , θεωρώ ότι οποιαδήποτε προσπάθεια που θα κατατείνει στη φίμωση των bloggers , εκτός του ότι θα αποτελέσει παγκόσμια πρωτιά που θα μας εκθέσει ως χώρα στη διεθνή κοινότητα (βλ. Έκθεση State Department για Ανθρώπινα Δικαιώματαυπόθεση στην υποθεση Τσιπρόπουλου - Λιακόπουλου ) , θα αποβεί και επιζήμια για την πολύπαθη -αλλά μετά από πολλά χρόνια ώριμη πλέον- Δημοκρατία μας…

4. Σύνοψη της πρόσφατης νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΔΑ) που κατατείνει στο ατιμώρητο «του δημοσιογραφειν» ακόμα και όταν η κριτική είναι συκοφαντική για τον κρινόμενο (ατιμώρητο υπό ελάχιστες προϋποθέσεις).

Κατά την πάγια στάση της νομολογίας των ελληνικών δικαστηρίων , «…αν ο λόγος κάθε πολίτη, συνεπώς και ο δημοσιογραφικός λόγος, δεν είναι τεκμηριωμένος, απλώς δεν πρέπει να εκφέρεται δημοσίως». Η άποψη αυτή –που σημειωτέων είναι στην ελληνική έννομη τάξη η κρατούσα- , αποτελεί τη σημαία των πολέμιων των bologs . Αναπαράγεται δε από αυτούς κατά κόρον . Αναπαράγεται επίσης και από πολλά ΜΜΕ (βλ στο τέλος του δημοσιεύματος).

Σε αντίθεση όμως με την παραπάνω άποψη , το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΔΑ) σε μια προσπάθεια να θωρακίσει το δικαίωμα της ελευθερίας της έκ­φρασης , ερμηνεύει το αρθ. 10 της ΕΣΔΑ κατά τρόπο τέτοιο που αποκλείει στην πράξη τις κρατικές αυθαιρεσίες. Τούτο δε, το πράττει με ένα μπαράζ αποφάσεων που δικαιώνουν πανηγυρικά τους προσφεύγοντες. Ταυτοχρόνως όμως , η πρόσφατη αυτή νομολογία του ΕΔΔΑ ανατρέπει άρδην και τα εγχώρια νομολογιακά δεδομένα … Σημειωτέων δε , ότι η ΕΣΔΑ υπερισχύει έναντι των κανόνων του εσωτερικού ελληνικού δικαίου και ως εκ τούτου τα ελληνικά δικαστήρια έχουν όχι μόνο το δικαίωμα αλλά την υποχρέωση να λαμβάνουν υπόψη τους τη νομολογία του ΕΔΔΑ (η ΕΣΔΑ, κυρώθηκε εκ νέου από την Ελλάδα με το ν.δ.53/1974 και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του ελληνικού εσωτερικού δικαίου, με αυξημένη, κατά το άρθρο 28 παρ.1 του Συντάγματος, νομοθετική ισχύ).

Προσωπικά , θεωρώ την παρακάτω νομολογία όχι απλώς ως ιδιαίτερα τολμηρή αλλά ως ακραία. Θέλω από εδώ να παραδεχτώ , ότι όχι απλά με εξέπληξε, αλλά έμεινα στην κυριολεξία εμβρόντητος με την ετυμηγορία των δικαστών του ΕΔΔΑ. ΑΣΧΕΤΩΣ ΟΜΩΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ ΝΟΜΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΜΑΣ , Η ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΑΥΤΗ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΠΛΕΟΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΤΑΔΙΑΚΑ , ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΠΑΡΑ ΝΑ ΕΝΣΩΜΑΤΩΘΕΙ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ…

Παραθέτω παρακάτω α) σχετικό άρθρο με παράθεση έξι αποφάσεων του ΕΔΔΑ με σχόλια του Β. Χειρδάρη (πηγή: ΔΙΚΑΙΟΡΑΜΑ τευχ. 17^ο σελ. 24,25) και β) την περίπτωση που τα ελληνικά δικαστήρια κρίνουν (επί παρόμοιων υποθέσεων) κατά τρόπο που αντιβαίνει στη νομολογία αυτή του ΕΔΔΑ και εκδοθεί από ποινικό ή αστικό δικαστήριο καταδικαστική απόφαση , ποια είναι η ακολουθούμενη διαδικασία προκειμένου ο προσφεύγων να δικαιωθεί στην Ελλάδα (με επανάληψη της δίκης) .

Είναι γεγονός ότι το Δικαστήριο του Στρασβούργου έχει θωρακίσει με μια πλούσια νομολογία το δικαίωμα της ελευθερίας της έκ­φραοης και έτσι ένα "φτωχό" σε προστασία άρθρο όπως το 10 της ΕΣΔΑ έχει προικιστεί με μια δυναμική και δημιουργική νομολογία που αποκλείει στην πράξη τις κρατικές αυθαιρεσίες. Η συμβολή των δικαστών του ΕΔΔΑ είναι εντυπωσιακή και αποτελεί παράδειγμα για ό­λα τα διεθνή forum ανθρωπίνων δικαιωμάτων αλλά και για τα εθνικά δικαστήρια.

Το Στρασβούργο εξ υπαρχής δεν αρκέστηκε στην "ανώδυνη" ερμη­νεία του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ, αλλά φρόντισε να ανεβάσει τον πήχη προσδίδοντας ευρύτατο περιεχόμενο στο δικαίωμα και μεγεθύνοντας τα όριά του. Έτσι ανέπτυξε το δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης μέχρι του ορίου που αυτή προσβάλλει, θίγει, σοκάρει, αναστατώνει και προκαλεί ανησυχία εντάσσοντας τα μεγέθη αυτά εντός της νομιμότη­τας του πλαισίου της ΕΣΔΑ. Αυτό το όριο δεν το τοποθέτησε αβασάνι­στα το ΕΔΔΑ αλλά αυξάνοντας το περισσότερο από τις νομολογιακές αντοχές συντηρητικών εθνικών δικαστηρίων, περιχαρακώνει ένα δι­καίωμα που αποτελεί την πεμπτουσία του δημοκρατικού πολιτεύματος.

Ενισχύοντας τον πυλώνα αυτό της δημοκρατίας και ενδυναμώνοντας τον, ανέπτυξε δημιουργικά μια χαρακτηριστική νομολογία που αρκετές φορές εκπλήσσει:

1. Ο "ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ" ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΣ.

ΜΙΑ ΤΟΛΜΗΡΗ ΑΠΟΦΑΣΗ

Στην απόφαση του ΕΔΔΑ Κατράμη κατά Ελλάδας της 6.12.2007 μια δημοσιογράφος από την Χαλκίδα ανέφερε σε άρθρο της σε περιοδικό ότι προανακριτικός δικαστικός λειτουργός προέβη σε συγκεκριμένες παραλείψεις που αφορούσαν κατηγορουμένη συγγενή της και τον απο­κάλεσε με την ακραία και ιδιαίτερα σκληρή λέξη "καραγκιόζη" και ότι "παραβιάζει τον όρκο του". Τα ελληνικά δικαστήρια καταδίκασαν την δη­μοσιογράφο για εξύβριση (μετά μετατροπή από συκοφαντική δυσφήμι­ση) του δικαστικού λειτουργού σε φυλάκιση ενός έτους με αναστολή. Το Στρασβούργο αποκαθηλώνει στην απόφαση αυτή από το απυρόβλη­το της κριτικής την δικαστική εξουσία και την τοποθετεί στο επίκεντρο του δημοσίου ενδιαφέροντος. Έτσι ο δικαστής καθίσταται δημόσιο πρό­σωπο ex officio και είναι υποχρεωμένος να ανέχεται σε μεγαλύτερο βαθμό από έναν απλό πολίτη τον έλεγχο και τη κριτική. Σταθμίζει τις α­ξίες και θεωρεί ως υπέρτερο το δικαίωμα της ελευθερίας έκφρασης και του τύπου από τον απαιτούμενο σεβασμό στα όργανα της δικαιοσύ­νης και την προάσπιση του κύρους της. θεωρεί περισσότερο αξιολογι­κές κρίσεις τις ανωτέρω "σκληρές" λέξεις που δεν δύνανται να απο­δειχθούν, παρά πραγματικά περιστατικά που επιδέχονται υλικής από­δειξης. Και τέλος αναφέρει ότι δεν συμβιβάζεται με τη δημοσιογραφική ελευθερία της έκφρασης η επιβολή ποινής φυλάκισης για αδίκημα που διαπράχθηκε δια του τύπου παρά μόνο κατ" εξαίρεση. Το ΕΔΔΑ καταδί­κασε τη χώρα μας για παράβαση του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ.

2. Ο "ΠΑΡΑΚΡΑΤΙΚΟΣ" ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ, ΟΙ "·ΦΩΝΑΣΚΟΥΝΤΕΣ ΚΑΚΟΥΡΓΟΙ" ΚΑΙ ΟΙ "ΝΕΥΡΟΠΑΘΕΙΣ ΨΕΥΤΟΠΑΤΡΙΩΤΕΣ

Στην απόφαση του ΕΔΔΑ Λιοναράκης κατά Ελλάδας της 5.7.2007 ο προσφεύγων δημοσιογράφος παρουσίασε μια ραδιοφωνική εκπομπή πολιτικού περιεχομένου την άνοιξη του 1999, όπου κυριαρχούσε το θέμα Οτσαλάν. Προσκεκλημένος του ένας άλλος δημοσιογράφος, ο ο­ποίος κατά τη συζήτηση χαρακτήρισε ένα δικηγόρο που είχε ανάμειξη στην υπόθεση αυτή και είχε απασχολήσει και ο ίδιος τα ΜΜΕ ως "πα­ρακρατικό" και άλλα άτομα που είχαν αναμιχθεί τότε ως "φωνασκούντες κακούργους" και ως "νευροπαθείς ψευτοπατριώτες". Ο δικηγό­ρος άσκησε αγωγή και ο προσφεύγων καταδικάσθηκε να καταβάλει το ποσό των 55.000.000 δρχ. ως χρηματική ικανοποίηση για ηθική βλάβη που υπέστη.

Το ΕΔΔΑ ανάφερε ότι τα όρια μίας ανεκτής κριτικής στο πρόσωπο ε­νός πολιτικού είναι ευρύτερα από εκείνα που αφορούν ένα απλό πο­λίτη, διότι αυτός εκτίθεται αναπόφευκτα και συνειδητά σε ενδελεχή έ­λεγχο των πράξεων και των κινήσεων του τόσο από τους δημοσιογρά­φους όσο και από τους πολίτες. Οφείλει, κατά συνέπεια, να επιδεικνύ­ει μεγαλύτερη ανοχή στην κριτική. Η αρχή αυτή δεν εφαρμόζεται μόνο στην περίπτωση ενός πολιτικού αλλά επεκτείνεται και σε κάθε πρό­σωπο το οποίο μπορεί να χαρακτηριστεί ως δημόσιο πρόσωπο, δηλα­δή αυτό που λόγω των πράξεων του ή της θέσεως του εισέρχεται στη σφαίρα την δημόσιας αρένας, όπως ο ανωτέρω δικηγόρος.

Οι ανωτέρω εκφράσεις κατά το Στρασβούργο θεωρούνται αξιολογι­κές κρίσεις που δεν είναι δυνατόν να αποδειχθούν και δεν αποτελούν γεγονότα που επιδέχονται απόδειξης. Κατόπιν αυτού το ΕΔΔΑ καταδί­κασε την Ελλάδα για παράβαση του δικαιώματος της ελευθερίας της έκφρασης.

3. Ο "ΣΦΑΚΤΗΣ" ΠΛΑΣΤΙΚΟΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ

Στην απόφαση του Στρασβούργου Κανελλοπούλου κατά Ελλάδας της 11.10.2007 η προσφεύγουσα το 1997 με σκοπό να μειώσει το μέ­γεθος του στήθους της, υπεβλήθη σε μαστοπλαστική από γνωστό πλαστικό χειρουργό. Στη συνέχεια διαπιστώθηκε σοβαρότατο πρόβλη­μα στην υγεία της και τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο του 2002 οι εφη­μερίδες "Espresso" και" Traffic News", δημοσίευσαν δύο άρθρα σύμ­φωνα με τα οποία η προσφεύγουσα είχε δηλώσει στους δημοσιογρά­φους "Ο γιατρός... με έσφαξε σαν αρνί", "με έχει κατακρεουργήσει", "με κατέστρεψε" κ.ά. Μετά τα δημοσιεύματα ο γιατρός κατέθεσε μή­νυση για συκοφαντική δυσφήμιση εναντίον της και σε φυλάκιση πέντε μηνών. Το ΕΔΔΑ απεφάνθη ότι "...η προσφεύγουσα έζησε μία επώδυνη εμπειρία από τις συνέπειες της οποίας υποφέρει μέχρι και σήμερα. Προκαλεί... έκπληξη το γεγονός ότι της επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης επειδή αναφέρθηκε στα όσα υπέφερε, χωρίς άλλο εμφανή σκοπό από εκείνο της εξωτερίκευσης της απόγνωσης και της δυστυχίας της. Πράγματι, ακόμη και αν η προσφεύγουσα εκφράστηκε με λέξεις ωμές και σκληρές, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι εκφράσεις που χρησιμοποίησε αντικατόπτριζαν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανετο η ίδια την σοβαρότητα της κατάστασης της. ...(τα εσωτερικά δικαστήρια)... δεν τοποθέτησαν τα λεχθέντα της προσφεύγουσας στο ιδιαίτερο πλαίσιο της παρούσας υπόθεσης ούτε υπολόγισαν την ακρι­βή διάσταση της απόγνωσης στην οποία βρίσκονταν η προσφεύγουσα την ώρα που έκανε τις δηλώσεις της..." και διαπιστώνει ότι η επιβολή ποινής στην προσφεύγουσα λόγω προσβολής της τιμής και της υπόλη­ψης του ιατρού της δια των δηλώσεων της στα ΜΜΕ, είναι δυσανάλο­γη και επιφέρει παραβίαση του θεμελιώδους δικαιώματος της έκφρασης

4. Η ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ ΚΑΤΑ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ ΣΤΟΝ ΔΣΑ

Στην απόφαση Βασιλάκης κατά Ελλάδας της 17.1.2008 ο προσφεύ­γων δημοσιογράφος είχε δημοσιεύσει μια σειρά άρθρων ασκώντας δρι­μύτατη κριτική κατά των μελών της πολιτικής οργάνωσης "Δίκτυο 21". Δύο εκ των μελών της δικηγόροι άσκησαν σειρά αγωγών εναντίον του είτε ατομικά είτε εκπροσωπώντας τρίτους για εξύβριση και δυσφήμιση. Τον Νοέμβριο του 1999, ο προσφεύγων απέστειλε μία επιστολή στον Πρόεδρο του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών. Στην επιστολή αυτή παρεπονείτο νια την συμπεριφορά των δικηγόρων χαρακτηρίζοντας την ως 'αντίθετη προς τον δικηγορικό κώδικα δεοντολογίας" αναφέροντας σκληρές εκφράσεις γι'αυτούς όπως "..εγκαινιάζουν μία νέα πρακτική Φίμωσης και κατάργησης της ελευθερίας της έκφρασης (...) στοχεύο­ντας στην τρομοκράτηση και στο εκμηδενισμό των προσώπων που αντι­τίθενται στις ιδέες τους (...), θεωρούν ότι όλοι εκείνοι που χαρακτηρί­ζουν τις πολιτικές τους πράξεις και τους στόχους τους είναι εχθροί της πατρίδος και του έθνους και πρέπει να φιμωθούν και να εκμηδενιστούν (...), καταχρώνται την [δικηγορική] ιδιότητα τους με πρωτάκουστο φα­νατισμό, που τείνει στη μανία.." και ζητούσε να παρέμβει και να πράξει τα δέοντα, στα πλαίσια της δικηγορικής δεοντολογίας. Ο ένας εκ των δικηγόρων κατέθεσε αγωγή εναντίον του και τα ελληνικά δικαστήρια του επιδίκασαν το ποσό των 3000 ευρώ για χρηματική ικανοποίηση λό­γω ηθικής Βλάβης θεωρώντας ότι οι εκφράσεις αυτές προσέβαλαν την επαγγελματική και ηθική υπόσταση του και ότι ο προσφεύγων είχε επι­διώξει να επιβληθεί α' αυτόν πειθαρχική ποινή από τον ΔΣΑ. Το Στρασβούργο εντάσσει την επιστολή στην έκφραση γνώμης και στο θεμελιώδες δικαίωμα του καθενός να απευθύνεται στις αρχές δεδομένου ότι ο ανωτέρω είχε ως σκοπό να παρουσιάσει τη δική του εκδοχή για την σχετική υπόθεση, αναφέρει, δε, ότι η ελευθερία των δημοσιογράφων, εμπεριέχει τη δυνατότητα χρήσης μίας δόσης υπερβολής, ακόμα και πρόκλησης και καταδικάζει την Ελλάδα για παραβίαση του άρθρου 10. ·

5. Ο ΑΝΤΙΕΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΣ "ΔΡΑΚΟΣ" ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ

Με αφορμή τις δηλώσεις του Αρχιεπισκόπου Σλοβακίας στην τηλεό­ραση κατά της κινηματογραφικής ταινίας "People vs Larry Flynt" o δη­μοσιογράφος και κριτικός κινηματογράφου Martin Klein δημοσίευσε σε εβδομαδιαίο περιοδικό τον Μάρτιο του 1997 ένα άρθρο και επέκρινε τον Αρχιεπίσκοπο χρησιμοποιώντας σκληρή φρασεολογία, όπως την αργκό Σλοβακικη λέξη "rrkto" που σημαίνει "ηλίθιος", ότι "ακόμα κι αν δεν γυρίζει (σ.σ. ο ήλιος) ο αξιωματούχος της εκκλησίας κάνει έρωτα στη μητέρα του...", ότι δεν έχει σημασία εάν ο αρχιεπίσκοπος είναι ομοφυλόφυλος ή αμφιφυλόφιλος ή οτιδήποτε άλλο, δεδομένου ότι δεν έχει καθόλου σεξουαλικότητα, ότι αυτός δεν έχει τόση τιμή όσο ο αρχηγός της τσιγγάνικης φυλής.

Αναρωτήθηκε στο άρθρο του πώς δεν αποχωρούν από το εκκλησίασμα οι έντιμοι καθολικοί αφού ηγείται στην εκκλησία ένας τέτοιος Δράκος. Ο ανωτέρω καταδικάσθηκε από τα Σλοβάκικα δικαστήρια για συκοφαντική δυσφήμιση του Αρχιεπισκόπου σε ποινή φυλάκισης ε­νός μηνός και χρημ. ποινή 15.000 ΣΚΚ. Προσέφυγε ο καταδικασθείς στο ΕΔΔΑ, το οποίο στην απόφαση του Klein κατά Σλοβακίας της 31.10.2006 απεφάνθη ομόφωνα ότι, παρά το χυδαίο ύφος του άρθρου, η ποινική τιμωρία του προσφεύγοντος δεν αντιστοιχούσε σε επιτακτι­κή κοινωνική ανάγκη και ότι η τιμωρητική παρέμβαση στο δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης του αρθρογράφου δεν ήταν "αναγκαία σε μια δημοκρατική κοινωνία", καταδίκασε δε την Σλοβακία για παραβία­ση του αρθρ. 10 της ΕΣΔΑ.

6. Ο ΠΙΝΑΚΑΣ ΚΑΙ Η ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ

ΒΟΥΛΕΥΤΗ ΜΕ ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗ ΜΗΤΕΡΑ ΤΕΡΕΖΑ!

Τα 1998 οργανώθηκε στην Αυστρία μία έκθεση ζωγραφικής. Ο Αυ­στριακός ζωγράφος Otto Muhl εξέθεσε ένα πίνακα του με τίτλο "απο­κάλυψη" ο οποίος ήταν ένα σατιρικό κολάζ με πολλούς διάσημους αν­θρώπους σε σεξουαλικές στάσεις. Τα γυμνά σώματα ήταν ζωγραφι­σμένα σουρεαλιστικά ενώ σε μερικά πρόσωπα ήταν καλυμμένα και τα μάτια, μεταξύ των οποίων απεικονίζοντο και ο πρ. Γ.Γ. και Βουλευτής του κόμματος FPO και ένας πρ. Πρόεδρος του ίδιου κόμματος. Ο πίνα­κας απεικόνιζε τον πρώτο να πιάνει το ανδρικό όργανο του δεύτερου ενώ την ίδια στιγμή αυνανίζοντο από άλλους δύο πολιτικούς του κόμ­ματος οι οποίοι εκσπερμάτωναν πάνω στη Μητέρα Τερέζα. Ο βουλευ­τής άσκησε αγωγή κατά του ζωγράφου ζητώντας να μην επιτραπεί στο μέλλον η έκθεση του πίνακα στο κοινό και αποζημίωση για την ηθική βλάβη που υπέστη καθώς θεώρησε ότι υποβιβάζονται οι πολιτικές του θέσεις και δημιουργείται λάθος εντύπωση για τη σεξουαλική του ζωή (ελευθεριότητα, ομοφυλοφιλία). Ο ζωγράφος αν και αθωώθηκε πρωτοδίκως καταδικάστηκε τελικά για υπέρβαση των ορίων της καλλιτε­χνικής έκφρασης να καταβάλει στον καταγγέλλοντα 1,456,45 ευρώ και να μην εκθέσει τον πίνακα στο μέλλον.

Το ΕΔΔΑ δέχτηκε στην απόφαση του Vereinigung Bildender Kunstler Wiener κατά Αυστρίας της 25.1.2007 ότι η ζωγραφική προστατεύεται στα πλαίσια του δικαιώματος της έκφρασης και ότι ο τότε βουλευτής απεικονίζεται με ένα εξωφρενικό τρόπο αλλά ο πίνακας ήταν μια γε­λοιογραφία με σατιρικά στοιχεία. Η σάτιρα δε κατά το ΕΔΔΑ είναι μια μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης και κοινωνικής παρατήρησης η οποία από την φύση της είναι υπερβολική και στρεβλώνει την πραγματικότη­τα και για το λόγο αυτό είναι σκόπιμα προκλητική. Ο πίνακας κατά την απόφαση δεν αφορούσε την ιδιωτική ζωή του βουλευτή αλλά την πολι­τική του ιδιότητα. Έτσι έκρινε ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 10.

Η παραπάνω ενδεικτική νομολογία του Στρασβούργου οδηγεί σε μία ουσιαστική διεύρυνση των ορίων της ελευθερίας της έκφρασης έτσι ώστε:

α) Ο τύπος και τα ΜΜΕ να εμφανίζονται προνομιακά ωφελημένα και να προστατεύονται σημαντικά. Ο τύπος θεωρείται "κάλυκας" της δημοκρατίας και το ΕΔΔΑ του δίδει τη δυνατότητα της διευρυμένης κριτικής και του ελέγχου ακόμα και στα επίπεδα της υπερβολής. Βέβαια τα δικαίωμα του τύπου δεν είναι απεριόριστο και δεν πρέπει να υπερβαί­νει ορισμένα όρια, όμως σε κάθε περίπτωση η ποινική δίωξη των δημοσιογράφων εφόσον τα αναγραφόμενα έχουν μια πραγματική βάση είναι ασύμβατη με την ΕΔΔΑ. Ουσιαστικά η νομολογία του ΕΔΔΑ καταρ­γεί υπό προϋποθέσεις τη συκοφαντική δυσφήμιση δια του τύπου και δεν τη θεωρεί αναγκαία σε μια δημοκρατική κοινωνία.

β) Υποχρεώνει τα δημόσια πρόσωπα να αποδέχονται κριτική μέχρι του ορίου της σκληρότητας, της υπερβολής, ακόμα και αυτή που είναι συκοφαντική για τον κρινόμενο.

γ) Διευρύνει σημαντικά τον κύκλο των δημοσίων προσώπων. "Έτσι ε­κτός από τους πολιτικούς εντάσσονται στον κύκλο οι δικαστές, οι Ει­σαγγελείς, οι συμμέτοχοι στην πολιτικές ζωή, οι συμμέτοχοι στην δη­μόσια τάξη της χώρας είτε άμεσα είτε έμμεσα κ.λ.π.

δ) Αυξάνεται η προστασία της ελευθερίας της έκφρασης και στους απλούς πολίτες που ασκούν κριτική και εκφράζουν απόψεις κατά των δημοσίων προσώπων. Έτσι διογκώνονται και τα όρια αυτών.

5. Αν παρ’ όλα αυτά εκδοθεί καταδικαστική απόφαση από ελληνικό δικαστήριο:

Έστω ότι ο δημοσιογράφος ενός παραδοσιακού ΜΜΕ ή ο blogger (όταν αυτός αρθρογραφεί επωνύμως ή όταν τα στοιχεία του αποκαλύφθηκαν κατόπιν της άρσης του απορρήτου των επικοινωνιών του) καταδικαστεί με αμετάκλητη δικαστική απόφαση α) από ελληνικό ποινικό δικαστήριο σε ποινή φυλάκισης π.χ 12 μηνών για συκοφαντική δυσφήμιση και β) από ελληνικό αστικό δικαστήριο υποχρεώθηκε να καταβάλει στον αντίδικό του (στο θιγόμενο δηλαδή από το δημοσίευμα) το ποσό των 10.000 ευρω ως χρηματική ικανοποίηση λόγω της ηθικής βλάβης που ο θιγόμενος από το δημοσίευμα υπέστη. Σε αυτή την περίπτωση , αν ο καταδικασθείς προσφύγει στο ΕΔΔΑ και δικαιωθεί , τότε καθόσον αφορά το ποινικό σκέλος , η δίκη επαναλαμβάνεται στην Ελλάδα (βλ. αρθ. 525 παρ. 5 ΚΠΔ σε συνδυασμό με το άρθρο 46 παρ.1 της ΕΣΔΑ) . Στη δίκη αυτή ο κατηγορούμενος θα αθωωθεί με διαδικασίες συνοπτικές. Ταυτοχρόνως , απαλείφεται και από το ποινικό του μητρώο η καταδικαστική προηγούμενη απόφαση. Επαναφέρεται με τον τρόπο αυτό η νομική κατάσταση του καταδικασθέντος στην προηγούμενη κατάσταση (επαναφορά της κατάστασης του ποινικού μητρώου στην προ της έκδοσης της καταδικαστικής απόφασης κατάσταση).

Δεν προβλέπεται όμως το ίδιο και την αστική δίκη (όπου ο εναγόμενος δημοσιογράφος υποχρεώθηκε να καταβάλει στον αντίδικό του το ποσό των 10.000 ευρω). Σε αυτή την περίπτωση , το ΕΔΔΑ «φροντίζει» ώστε να υποχρεώσει το Ελληνικό Δημόσιο να καταβάλει στον προσφεύγοντα εύλογη και δίκαιη αποζημίωση , δηλαδή χρηματικό ποσό ικανό ώστε να απαλειφθούν οι δυσμενείς συνέπειες που παρήγαγε η καταδικαστική απόφαση. Το πώς και σε ποια έκταση θα απαλειφθούν οι δυσμενείς συνέπειες που η αστική καταδικαστική απόφαση παρήγαγε , αυτό εξαρτάται από το ύψος της αποζημίωσης που το ΕΔΔΑ θα επιδικάσει στον προσφεύγοντα. Τούτο όμως επαφίεται στην απόλυτη κρίση των δικαστών του ΕΔΔΑ. Αυτό σημαίνει ότι το ύψος της αποζημίωσης που το ΕΔΔΑ θα καταδικάσει την Ελλάδα να καταβάλει στον προσφεύγοντα , εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως π.χ το αν ο δημοσιογράφος κατέβαλε στο θιγόμενο από το δημοσίευμα το ποσό των 10.000 ευρω σε μετρητά , ή αν ο δημοσιογράφος δεν διέθετε μετρητά με αποτέλεσμα ο θιγόμενος να εκτελέσει την απόφαση προβαίνοντας σε ανακλαστική εκτέλεση κατά της ακίνητης ή κινητής περιουσίας του δημοσιογράφου (π.χ σε εκτέλεση της απόφασης ο δημοσιογράφος να έχασε το σπίτι του) , ή αν ο δημοσιογράφος δεν διέθετε καθόλου περιουσία και για το λόγο αυτό προσωποκρατήθηκε κλπ. Για τις εφαρμοστέες σχετικά με τα ανωτέρω διατάξεις και το νομικό συλλογισμό κλικ εδώ.