Καθώς στο Internet μια μέρα περιπατούσα, συνάντησα αυτό !!! Προβληματίστηκα πολύ είναι η αλήθεια… Αναλογίστηκα πόσο άστοχη μπορεί να είναι και πόσο επικίνδυνη μπορεί να γίνει η …λαϊκή «σοφία»!
Κατά το δεύτερο σκέλος της , η ρήση είναι σοφή . Κατά το πρώτο ΟΧΙ (υπό προϋποθέσεις).
Αυτονόητα , το δεύτερο σκέλος παραμένει για το γυναικείο πληθυσμό -διαχρονικά- , αδιάφορο….
Καθ’ όσον αφορά το πρώτο , άξιο μνείας , είναι ότι ο χρόνος γένεσης της λαϊκής αυτής «σοφίας» τοποθετείται ιστορικά , σε μια χρονική περίοδο που οι γυναίκες στερούνταν πρακτικά του δικαιώματος «του συμβάλεσθαι» . Ως εκ τούτου , το περιεχόμενο της λαϊκής αυτής ρήσης ήταν την εποχή εκείνη για τις γυναίκες άνευ αντικειμένου , λόγος για τον οποίο η ρήση απευθύνονταν συμβουλευτικά μόνο στα αγόρια. Εξ’ ου και η χρησιμοποιηθείσα λέξη «παιδί μου» που ταυτίζει το τέκνο με το άρρεν τέκνο , αφού κατά την κρατούσα αυτή άποψη (των γερόντων) , παιδιά τότε θεωρούνταν μόνο τα αγόρια («έχω ένα παιδί και ένα κορίτσι»). Στις μέρες μας όμως , παιδιά είναι και κορίτσια – μάλιστα κατά την άποψη των κοριτσιών τα κορίτσια σήμερα είναι περισσότερο «παιδιά» από «τα παιδιά» όπως τα εννοούσαν οι γέροντες… Έτσι εχόντων των πραγμάτων , το πρώτο σκέλος της λαϊκής αυτής «σοφίας» , απευθύνεται πλέον και στα δυο φύλλα εξίσου .
Δυστυχώς όμως , η απεύθυνση αυτής της συμβουλευτικής ρήσης στα παιδιά και μάλιστα με τη μεγαλύτερη δυνατή έμφαση, δημιούργησε συναλλασσόμενους ενήλικες με παντελώς εσφαλμένη άποψη για το κύρος των συμβάσεων (γενικώς). Έτσι , φτάσαμε στο σημείο η επικρατούσα στις συναλλαγές και τα συναλλακτικά ήθη άποψη , να είναι ότι «αν έχεις υπογράψει κάτι πάει και τελείωσε…αυτό είναι , ισχύει σε κάθε περίπτωση». Η αυτή παντελώς εσφαλμένη άποψη μετουσιώνεται δυστυχώς , στην ευρύτατα διαδεδομένη έκφραση «ας πρόσεχες , αφού το υπέγραψες τώρα δεν μπορείς να κάνεις τίποτα».
Κατά το δεύτερο λοιπόν σκέλος , η ορθή νομικά διατύπωση δεν είναι «παιδί μου πρόσεχε που βάζεις την υπογραφή σου» αλλά «παιδί μου γενικά να προσέχεις που βάζεις την υπογραφή σου . Αν όμως δεν μπορείς , δε σε αφήνουν ή δε γίνεται αλλιώς , βάλτη , αφού θα κριθεί ΔΙΚΑΣΤΙΚΑ , αν την έβαλες , που την έβαλες , πώς την έβαλες , υπό ποιες συνθήκες την έβαλες και ποιες τελικά θα είναι οι συνέπειες για εσένα και για αυτόν που του την έβαλες»…
Επιστώ εδώ την προσοχή του καταναλωτικού κοινού αναφορικά με τους Γ.Ο.Σ (δηλαδή τους προδιατυπωμένους όρους στις συμβάσεις που οι μεγάλες εταιρίες όπως λ.χ οι τράπεζες , οι εταιρίες τηλεφωνίας , οι ασφαλιστικές εταιρίες κλπ συνάπτουν με τους καταναλωτές): Το γεγονός ότι έχεις υπογράψει άλλως «αποδεχθεί» ένα ΓΟΣ (Γενικό προδιατυπωμένο Όρο Συναλλαγών) τούτο δε σημαίνει ότι ο όρος αυτός είναι ισχυρός , άλλως δεν σημαίνει ότι δε δύνασαι να ζητήσεις δικαστική προστασία για τη διάγνωση της τυχόν ακυρότητάς του. Τέτοιου είδους Γ.Ο.Σ επιβάλλονται ως προδιατυπωμένοι όροι (και δίχως το περιεχόμενο τους να επιδέχεται διαπραγμάτευσης), από όλες τις μεγάλες εταιρίες (τράπεζες , ασφαλιστικές εταιρίες , εταιρίες κινητής και σταθερής τηλεφωνίας , εταιρίες παροχής υπηρεσιών πρόσβασης στο διαδικτυο κλπ). Το κύρος όλων αυτών των ΓΟΣ ελέγχεται δικαστικά και κατ’ ακολουθία είναι δυνατό –εφ’ όσον αυτοί είναι άκυροι- η ακυρότητα τους να διαπιστωθεί δικαστικά. Δυστυχώς , δεν είναι λίγες οι φορές που μεγάλες εταιρίες εκμεταλλευόμενες τη νομική άγνοια των πολιτών επιβάλλουν σε αυτούς την καταβολή χρηματικών ποσών που έλκουν τη γένεσή τους από άκυρους ΓΟΣ. Το «επιχείρημα» είναι το εξής: «Ας πρόσεχες , αφού το υπέγραψες τώρα δεν μπορείς να κάνεις τίποτα». Όμως αυτό δεν ισχύει. Ακόμη και μετά την υπογραφή μιας οποιασδήποτε σύμβασης, μπορείς να αιτηθείς το δικαστικό έλεγχο του κύρους των όρων της και εφ’ όσον διαπιστωθεί η ακυρότητα ενός ή περισσοτέρων, η σύμβαση ακυρώνεται (στο σύνολό της ή μερικώς) .
Προς επίρρωση των ανωτέρω , θα παραθέσω τρεις ενδεικτικές περιπτώσεις με ευρύτατο κοινωνικό ενδιαφέρον. Ασφάλειες αυτοκινήτων , τράπεζες και επαγγελματικές μισθώσεις.
Και στις τρεις περιπτώσεις οι πολίτες είχαν υπογράψει τη σύμβαση . Κάποια στιγμή για χ , ψ λόγους «το πράγμα στράβωσε» , δηλαδή η λειτουργία της σύμβασης εξελίχθηκε ανώμαλα … Όταν συνέβη αυτό , οι πολίτες απευθύνθηκαν σε δικηγόρο και ζητήθηκε ο δικαστικός έλεγχος του κύρους των επίμαχων όρων των συμβάσεων . Ζητήθηκε δηλαδή ο … κατόπιν εορτής έλεγχος του κύρους των συμβάσεων (δηλαδή ζητήθηκε η δικαστική διάγνωση του έγκυρου ή μη αυτών , σε χρόνο πολύ μεταγενέστερο της υπογραφής τους).
Και στις τρεις περιπτώσεις οι προσφεύγοντες δικαιώθηκαν. Ως επιτιθέμενοι πήραν τα λεφτά τους και ως αμυνόμενοι πλήρωσαν λιγότερα …
1. Ασφάλειες αυτοκινήτων
Να τι έγινε με έναν καταναλωτή και πελάτη μου … Πήγε ο άνθρωπος σε μια ασφαλιστική να ασφαλίσει το Mercedes του με μικτή ασφάλεια . Του είπαν ότι το συμβόλαιο είναι αυτό με αυτούς τους όρους. Αν το θες , το παίρνεις όπως έχει . Αν δεν το θες , άστο και σήκω φύγε. Αυτός το υπέγραψε όπως του το έδωσαν , πλήρωσε , πήρε τη μικτή ασφάλεια , «καβάλησε το Mercediko» του και «βγήκε στο σεργιάνι να κάνει μούρη» … Όσο ήταν στο σεργιάνι , τράκαρε από μόνος του δυο φορές. Την πρώτη «έκανε το Mercedes φυσαρμόνικα»! Η ασφαλιστική τον πλήρωσε και ξανάφτιαξε «τη φυσαρμόνικα» Mercedes. Ο καταναλωτής αναφώνησε: «Μεγάλο πράγμα η μικτή, μπορεί να πληρώνεις κάτι τις παραπάνω αλλά καθαρίζεις»… Λίγο καιρό μετά τούμπαρε και όπως μου λέγε , αφού έφερε 22,2 στροφές έκανε το Mercedes «βίδες , μπίλιες και ελατήρια» (ολική καταστροφή). Η ασφαλιστική δεν πλήρωνε … Του είπαν: «φίλε μου κοίτα να δεις, το συμβόλαιο λέει ότι σε πληρώνω κανονικά αν το κάνεις φυσαρμόνικα , αλλά αν λίγο καιρό μετά το ξανακάνεις βίδες , σε αυτή την περίπτωση υπάγεσαι στο τάδε άρθρο. Ας πρόσεχες πριν το υπογράψεις. Αφού όμως το υπόγραψες τελείωσε. Ή παίρνεις ότι προβλέπει το άρθρο τάδε που υπόγραψες ή δεν παίρνεις δεκάρα τσακιστή. Θες να πας δικαστικά πήγαινε , όμως να ξέρεις ότι αφού το υπόγραψες δεν έχεις ελπίδα… έχεις λεφτά για πέταμα?». Ο καταναλωτής όμως «είχε λεφτά για πέταμα»…! Πήγε σε δικηγόρο. Ο δικηγόρος τον έπεισε να κάνει αγωγή , αν και ο πελάτης δεν έδινε πολλές πιθανότητες. «Ας πρόσεχα πριν υπογράψω» μονολογούσε…
Τελικά η αγωγή του καταναλωτή κερδίσθηκε (έγινε δεκτή στο σύνολό της)…
Μετά απ’ όλα αυτά , μου λέγε τις προάλλες ότι αγχώνεται μόνο για το δεύτερο , αφού για την υπογραφή του δεν τον πολυνοιάζει πλέον….
Η νομολογιακή προσέγγιση του ζητήματος και οι εφαρμοστέες νομικές διατάξεις σύμφωνα με τις οποίες αφενός αιτείσαι τη δικαστική διάγνωση του κύρους των ΓΟΣ και αφετέρου επιδιώκεις την ακύρωση ενός ή περισσοτέρων ΓΟΣ και άρα τον επαναπροσδιορισμό της όποιας απαίτησης , είναι σε αυτό το σύνδεσμο . Οι νομικοί αυτοί ισχυρισμοί και οι ισχυρισμοί ουσίας (που όμως δεν είναι της παρούσης) και που αφορούν στην εμπεριστατωμένη ανάλυση των επίμαχων όρων των συμβάσεων ασφάλισης με κάλυψη ιδιων ζημιών (μικτή) , παρατίθενται κατ’ αντιγραφή, όπως ετέθησαν στην κρίση των δικαστηρίων που έκριναν την υπόθεση της μικτής ασφάλισης της Mercedes .
2. Τράπεζες
Δικαστικός έλεγχος των ΓΟΣ, έχει επανειλημμένα και επιτυχώς επιχειρηθεί για τις δανειακές τραπεζικές συμβάσεις (δάνεια και κάρτες). Δυστυχώς όμως, οι καταναλωτές είναι πλήρως απληροφόρητοι επί του ζητήματος αφού δεν γνωρίζουν τι έχει νομολογηθει , προς ποια κατεύθυνση και άρα ποιοι είναι οι ΓΟΣ που έχουν κριθεί ως παράνομοι και καταχρηστικοί (άκυροι όροι). Τούτο έχει ως αποτέλεσμα , οι τράπεζες ελλείψει νόμιμου ερείσματος και με περίσσιο μάλιστα θράσος να πιέζουν υπέρμετρα (κατά τη λαϊκή δε συνείδηση να εκβιάζουν) τους καταναλωτές , οι οποίοι πιεζόμενοι από τις «εισπρακτικές» καταβάλουν ποσά που ενίοτε έλκουν τη γένεσή τους από άκυρους όρους δανειακών συμβάσεων. Επειδή όμως το post αυτό δεν αναλύει τα … «των τραπεζών» αλλά αναλύει το μείζον ζήτημα της θέσεως της υπογραφής σε σχέση με το κύρος της όποιας σύμβασης , επί του παρόντος , θα περιοριστώ στο να παραθέσω απόσπασμα της ΑΠ 1219/2001. Η Απόφαση αυτή αποτελεί Απόφαση Σταθμό , όχι μόνον λόγω του ηθικού παραστήματος και της επιστημονικής εγκυρότητας των Άξιων Δικαστών , αλλά επειδή χρονικά , αποτελεί την απαρχή των «επιθέσεων» κάποιων Δικηγόρων (για λογαριασμό των εντολέων τους) στους ΓΟΣ των δανειακών συμβάσεων των τραπεζών…
Το 2007 και 2008 εκδόθηκαν δυο αποφάσεις του Πολυμελούς Πρωτοδικείου και μια του Εφετείου οι οποίες έκριναν ως παράνομους και καταχρηστικούς 11 από τους 14 όρους τραπεζικών δανειακών συμβάσεων!!!
Βλ. και την … «για τα μάτια του κόσμου» επιβολή «πρόστίμων» στις τράπεζες (εδώ και εδώ) , που όμως δεν είναι παρά τα ρέστα τους ….
Σημειωτέων δε ότι οι συμβάσεις που περιείχαν τους άκυρους -ως τελικά κρίθηκε από τον Α.Π- αυτούς ΓΟΣ , είχαν προηγουμένως υπογράφει από τους καταναλωτές … Ωστόσο, αυτό δεν εμπόδισε το Δικαστήριο να τους ακυρώσει. Τούτο το επισημαίνω , για να καταδειχθεί πλήρως στον καταναλωτή , ότι ο ισχύων στη συνείδηση των πολιτών «νόμος» σύμφωνα με τον οποίο «το υπόγραψες άρα αυτό είναι και δεν μπορείς με τίποτα να το πάρεις πίσω» συνιστά πλήρη αστοχία της «λαϊκής σοφίας» , μεγίστη κινδυνολογία και οπωσδήποτε παντελώς εσφαλμένη άποψη …
3. Επαγγελματικές μισθώσεις
Τα ανωτέρω εφαρμόζονται για κάθε είδους δικαιοπραξία (π.χ κάθε λογής ιδιωτικά συμφωνητικά , μισθώσεις , συμβάσεις πώλησης κλπ). Παραθέτω ενδεικτικά πως γίνεται η δικαστική διάγνωση και ακύρωση (κατά το υπερβάλλον) των παράνομα και καταχρηστικά επιβαλλόμενων όρων μιας σύμβασης επαγγελματικής μίσθωσης. Σε αυτή την περίπτωση ο εκμισθωτής (σπιτονοικοκύρης) επέβαλε –μεταξύ άλλων- παράνομα και καταχρηστικά στο μισθωτή (νοικάρη) κατά τις δεκαετίες 90 και 2000 , ετήσια αναπροσαρμογή μισθώματος 10% έως 15%!
