Με απασχόλησε το ακόλουθο νομικό ζήτημα:
- Η διάρκεια ζωής εξαρτήματος κρισίμου για την ασφαλή κίνηση ενός οχήματος, είναι σύμφωνα με τον κατασκευαστή 20.000 χλμ.
- Ο Χ έχοντας συμπληρώσει περί τα 10.000 χλμ απευθύνθηκε στο συνεργείο του Ψ προκειμένου ο τελευταίος να αντικαταστήσει το κρίσιμο για την ασφάλεια του οχήματος αυτό εξάρτημα.
-Ο Ψ διαβεβαίωσε ψευδώς το Χ ότι αντικατέστησε το εξάρτημα με καινούργιο.
- Το εξάρτημα έσπασε στα 17.000 χλμ με αποτέλεσμα να επισυμβεί εμπλοκή στο σύστημα μετάδοσης της κίνησης του οχήματος και το όχημα να εκτραπεί της πορείας του γεγονός που παρ ολίγο να οδηγήσει σε σοβαρό τραυματισμό ή ακόμα και σε θάνατο του Χ .
-Διενεργήθηκε πραγματογνωμοσύνη σύμφωνα με το πόρισμα της οποίας το εξάρτημα δεν αντικαταστάθηκε ποτέ (από τα 0 έως τα 17.000 χλμ που έσπασε) .
Από το γεγονός αυτό (θραύση του εξαρτήματος 3.000 χλμ προ της συμπλήρωσης του ορίου ζωής του) , πιθανολογείται αστοχία υλικού του εξαρτήματος . Βεβαίως τη μετά βεβαιότητας αστοχία υλικού , θα συνιστούσε η θραύση του εξαρτήματος στα 5.000 χλμ και όχι στα 17.000 που είναι πολύ κοντά στο όριο της αντοχής των 20.000 χλμ που δίδει ως μέγιστο ο κατασκευαστής…
Έστω όμως ότι πρόκειται για αστοχία υλικού …
Με δεδομένο ότι το εξάρτημα αποδεδειγμένα δεν αντικαταστάθηκε από το συνεργείο του Ψ και άρα ο Ψ αποδεδειγμένα δεν επενέβη καθόλου σε αυτό , θα μπορούσε να διατυπωθεί η εξής άποψη: ακόμη και αν αναληθώς ο Ψ βεβαίωσε ότι είχε αλλάξει το παλιό εξάρτημα με καινούργιο , από τη στιγμή που ο Ψ αποδεδειγμένα δεν επενέβη καθόλου στο εξάρτημα , η πραγμάτωση του κινδύνου δεν οφείλεται σε δικό του πταίσμα αλλά οφείλεται σε άλλη αιτία που είναι η αστοχία του υλικού του εξαρτήματος αφού αυτό έσπασε στα 17.000 χλμ , δηλαδή προ του ορίου των 20.000 χλμ που ο κατασκευαστής ορίζει ως ανώτατο . Σύμφωνα με αυτό το σκεπτικό ερωτάται αν πληρούνται οι προϋποθέσεις του καταλογισμού στον Ψ του εγκλήματος του αρθ. 306 ΠΚ.
Η απάντηση είναι ότι ακόμη και αν ληφθεί υπόψη ο ανωτέρω αυτός ισχυρισμός , και σε αυτή την περίπτωση πληρούνται οι όροι του αξιοποίνου τούτο δε για τους ακόλουθους λόγους :
Σημείωση: Παρά την εξαντλητική έρευνα σε θεωρία και νομολογία δεν κατέστη δυνατό να ανεβρεθεί θέση επί του ζητήματος , ως εκ τούτου τα κατωτέρω παρατιθέμενα συνιστούν άποψη του υπογράφοντος.
1. Ως αστοχία υλικού ορίζεται η περίπτωση που ένα βιομηχανικό υλικό ευρίσκεται σε κατάσταση μη λειτουργικότητας άλλως πλημμελούς λειτουργικότητας , κατά τρόπο πλέον που το υλικό αυτό δεν εξυπηρετεί άλλως εξυπηρετεί πλημμελώς το σκοπό για τον οποίο κατασκευάστηκε , τούτο δε συμβαίνει προ του χρόνου που ο κατασκευαστής ορίζει ως μέγιστο χρόνο εξυπηρέτησης του σκοπού για τον οποίο το υλικό κατασκευάστηκε. Εξάλλου, δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που ένα βιομηχανικό υλικό δεν ανταποκρίνεται στο στόχο για τον οποίο κατασκευάστηκε. Δεν είναι σπάνιες δηλαδή οι περιπτώσεις που ένα υλικό προ του χρόνου που ο κατασκευαστής ορίζει ως μέγιστο χρόνο εξυπηρέτησης του σκοπού για τον οποίο κατασκευάστηκε , αυτό εκδηλώνει αστοχία κατά τρόπο τέτοιο , που πλέον παύει να εξυπηρετεί άλλως εξυπηρετεί πλημμελώς το σκοπό για τον οποίο κατασκευάστηκε ….
2. Η εντολή από τον ιδιοκτήτη του οχήματος για την αντικατάσταση ενός ανταλλακτικού με καινούργιο πριν το χρόνο συμπλήρωσης της ζωής του (ως αυτός ορίζεται από τον κατασκευαστή) , δίδεται πέραν των άλλων και με την προνοηση όπως προβλεφθεί τυχόν αστοχία υλικού. Σύμφωνα με το ανωτέρω , εάν σε ένα όχημα ο ιδιοκτήτης μεριμνούσε προκειμένου ένα κρίσιμο για την ασφάλεια του οχήματος ανταλλακτικό να αντικαθίσταται καθημερινώς , τότε στην υποθετική αυτή περίπτωση ο χρήστης –πρακτικώς- είχε προνοήσει ώστε να μηδενίσει άλλως ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο από την αστοχία υλικού.
Σύμφωνα με τα ανωτέρω , τίθεται στην κρίση του δικαστηρίου (όλως θεωρητικώς) το ακόλουθο υποθετικό παράδειγμα:
Για το εξάρτημα του οχήματος ο κατασκευαστής ορίζει ως μέγιστο χρόνο λειτουργίας του τα 20.000 χλμ. Περαιτέρω , το κόστος του εξαρτήματος ανέρχεται σε 76,16 ευρώ + ΦΠΑ ήτοι 90,56 ευρώ συνολικά. Έστω ότι κάποιος προνοεί στο έπακρο ώστε να μηδενίσει την πιθανότητα εκδήλωσης αστοχίας υλικού σε αυτό το εξάρτημα. Προκειμένου ο ιδιοκτήτης του οχήματος να μηδενίσει την πιθανότητα αστοχίας υλικού σε αυτό το εξάρτημα , έστω ότι δίδει εντολή αλλαγής του με καινούργιο μετά από κάθε ένα (1) χιλιόμετρο λειτουργίας του!!! Τούτο σημαίνει , ότι μέχρι συμπληρώσεως του χρόνου ζωής του εξαρτήματος (που ο κατασκευαστής ορίζει ότι είναι τα 20.000 χλμ) , ο φοβικός αυτός ιδιοκτήτης , θέλοντας να μηδενίσει πρακτικώς τον κίνδυνο από αστοχία υλικού του εξαρτήματος , προνόησε ώστε αυτό να αντικατασταθεί 20.000 φορές!!! Αυτή η προνοητικότητά του τού στοίχισε οικονομικά το ποσό των 20.000 εξαρτημάτων Χ 90,56 ευρω που είναι το κόστος κάθε εξαρτήματος = 1.811.200 ευρω τα οποία έχει καταβάλει στο συνεργείο του Ψ που μεριμνά για την εκτέλεση της εντολής του (σύμβαση έργου). Σε αυτή την ακραία περίπτωση , ο Χ ιδιοκτήτης του οχήματος έχει πρακτικώς προνοήσει ώστε μηδενίσει την πιθανότητα να εκτεθεί η ζωή του σε κίνδυνο από πιθανή αστοχία υλικού του εξαρτήματος καταβάλλοντας βεβαίως προς τούτο το ως άνω ιλιγγιώδες ποσό…
Εάν υποτεθεί ότι ο φοβικός ιδιοκτήτης του παραδείγματος αντιμετωπισθεί από τον μηχανικό Ψ ως γραφικός και άκρως υπερβολικός και αυτός (ο μηχανικός) ενεργώντας με το σκεπτικό «αφού ο κατασκευαστής δίνει στο εξάρτημα διάρκεια ζωής 20.000 χλμ ευλόγα υποθέτω ότι το εξάρτημα θα αντέξει μέχρι τα 20.000 χλμ και άρα δεν το αντικαθιστώ καθόλου κερδίζοντας με τον τρόπο αυτό μια ολόκληρη περιουσία» , ήτοι αν αγνοήσει την εντολή και δεν αντικαταστήσει τον ιμάντα 20.000 φορές εξαπατώντας τον ιδιοκτήτη περί της δήθεν αντικατάστασής του , ερωτάται:
Αν το εξάρτημα εκδηλώσει αστοχία υλικού και ο ιδιοκτήτης του οχήματος τραυματιστεί θανάσιμα , ευθύνεται ο μηχανικός για θανατηφόρο έκθεση?
Η απάντηση είναι ότι ευθύνεται , διότι ενώ ο ιδιοκτήτης με μέριμνά του ενήργησε ώστε πρακτικώς να μηδενίσει την πιθανότητα της επέλευσης της εκδήλωσης της αστοχίας υλικού και άρα της πραγμάτωσης του κινδύνου από την αυτή αστοχία , αντίθετα ο μηχανικός ενεργώντας με δόλο , παρέλειψε να ενεργήσει προς την κατεύθυνση της επαύξησης της ασφάλειας του έννομου αγαθού της ζωής (για το οποίο ο ιδιοκτήτης προνόησε να μεριμνήσει) , διαβεβαιώνοντας μάλιστα ψευδώς τον ιδιοκτήτη περί του αντιθέτου ….
Στην περίπτωση αυτή (σύμβαση έργου με σκοπό την επαύξηση του επιπέδου της προστασίας ενός εννόμου αγαθού) ενώ ο εργοδότης με την ανάθεση του έργου προνοεί ώστε να ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο να πληγεί το προστατευόμενο έννομο αγαθό , ο εργολάβος με τη μη εκτέλεση του έργου άλλως την πλημμελή εκτέλεση αυτού με ταυτόχρονη μάλιστα έκδοση ψευδούς βεβαιώσεως περί της δήθεν προσήκουσας εκτέλεσης του έργου αφενός εκθέτει τον εργοδότη σε εν δυνάμει κίνδυνο ζωής από αστοχία υλικού (αφού αν ο εργοδότης γνώριζε την πραγματικότητα θα μεριμνούσε εγκαίρως ώστε να αναθέσει εκ νέου σε άλλο εργολάβο το μη εκτελεσθέν έργο που αποσκοπούσε στην επαύξηση του επιπέδου της προστασίας του εννόμου αγαθού της ζωής) , αφετέρου στην περίπτωση της πραγμάτωσης του κινδύνου από αστοχία υλικού , ο εργολάβος διακινδυνεύει να του καταλογιστεί το έγκλημα της έκθεσης σε κίνδυνο που πραγματώθηκε από αστοχία υλικού.
Σύμφωνα με τα ανωτέρω , επί περιπτώσεως επελεύσεως κινδύνου της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας από αστοχία υλικού μηχανοκίνητου οχήματος , ισχύουν αναφορικά με τον καταλογισμό της πράξης του εγκλήματος της έκθεσης, τα κατωτέρω:
I. Εφ’ όσων ο ιδιοκτήτης του οχήματος δεν αιτηθεί την προ του χρόνου που ο κατασκευαστής ορίζει ως μέγιστο αντικατάσταση κάποιου εξαρτήματος , σε αυτή την περίπτωση στο συνετό μηχανικό ο οποίος εκτελεί όλες τις προβλεπόμενες από τον κατασκευαστή προγραμματισμένες εργασίες στο χρόνο που ο κατασκευαστής ορίζει , δεν μπορεί να του καταλογιστεί το έγκλημα της έκθεσης από αστοχία υλικού, ακόμη και στην περίπτωση που αυτός έλεγξε προηγουμένως το υλικό στο οποίο εκδηλώθηκε η αστοχία πλην όμως δεν ήταν δυνατό με τις αισθήσεις του και τα τεχνικά μέσα που διέθετε να διαγνώσει την αστοχία του υλικού (στην προκειμένη περίπτωση ελλείπει ο δόλος).
II. Του καταλογίζεται όμως αναμφίβολα το έγκλημα της έκθεσης , στην περίπτωση που ο εργοδότης προνοώντας για την πιθανότητα της αστοχίας του αναθέσει την εκτέλεση έργου που αποσκοπεί στην επαύξηση της προστασίας του έννομου αγαθού και αυτός είτε δεν εκτελεί το έργο καθόλου είτε το εκτελεί πλημμελώς . Περαιτέρω , συνιστά επιβαρυντική περίπτωση η έκδοση ψευδούς βεβαιώσεως πιστοποίησης των εργασιών (δήθεν προσήκουσα εκτέλεση του έργου), αφού αυτή λειτουργεί παραπλανητικά για τον εργοδότη ακυρώνοντας το δικαίωμά του όπως εκ νέου αναθέσει το έργο της επαύξησης της ασφάλειας σε άλλο εργολάβο. Δεν αίρεται το αξιόποινο ακόμη και αν ο μηχανικός αποδείξει ότι στο υλικό που εκδήλωσε την αστοχία δεν ήταν δυνατό με τις αισθήσεις του και τα τεχνικά μέσα που διέθετε να εντοπίσει την ελαττωματικότητά του.
ΙΙΙ. Αίρεται ο αξιόποινος χαρακτήρας της πράξης , μόνο στην περίπτωση που ο μηχανικός αποδείξει ότι και το καινούργιο εξάρτημα που ψευδώς βεβαίωσε ότι τοποθέτησε , θα εκδήλωνε στον ίδιο χρόνο την ίδια ή άλλη αστοχία με αυτό που δεν αντικατέστησε , αστοχία που θα οδηγούσε στο ίδιο αποτέλεσμα (της πραγμάτωσης του κινδύνου).
